صیادی سوال‌برانگیز چینی‌ها در دریای عمان

کشتی‌های چینی با روش صید ترال معیشت صیادان سیستان و بلوچستان را به خطر انداخته‌اند

انگار بخت با صیادان سیستان و بلوچستان یار نیست، چه صیادان سیستان در شمال استان و چه صیادان بلوچستان در جنوب؛ صیادان سیستانی که روزی شمارشان به هزاران نفر می رسید، سال ها پیش با خشک شدن هامون از کار بیکار و مجبور به هجرت از سرزمین خود شدند و صیادان سواحل دریای نیلگون عمان در چابهار نیز هم اکنون گرفتار بیکاری و تنگنای شدید اقتصادی و معیشتی اند، آن هم به خاطر توسعه صیدهای جدیدی چون صید «ترال» و ورود کشتی های بزرگ ماهیگیری به سواحل چابهار از سایر استان ها و حتی کشورهایی چون چین.

استان سیستان و بلوچستان از ظرفیت های تجاری اقتصادی کشاورزی و گردشگری نه تنها چیزی کم از سایر استان های کشورمان ندارد، که در بعضی بخش ها سرمایه های بیشتری هم دارد. معادن بسیار، مرزهای گسترده خاکی و آبی، قابلیت کشت و تولید محصولات و میوه های نادر گرمسیری، و وجود جاذبه های تاریخی و گردشگری،​ از ظرفیت های بی شمار این استان به ظاهر محروم است، که مدیران آن هنوز نتوانسته اند از این قابلیت ها در جهت رفاه حال شهروندان خود بهره جویند، تا این استان اساطیری همچنان عنوان محرومترین منطقه کشور را بر جبین خود حفظ کند. سیستان و بلوچستان البته سال هاست که درگیر بلایای طبیعی چون خشکسالی و توفان های شن و ریزگردهاست که می توان بخشی از شرایط سخت زندگی در این استان و محرومیت هایش را به گردن این بلایا انداخت مثل خشکی تالاب بزرگ هامون و بیکار شدن مردمی که رزق خود را از این تالاب و حاشیه های آن می گرفتند، به دلیل خشکسالی و بی آب شدن هیرمند. اما مناطق و ظرفیت هایی هم هست که بلایای طبیعی راهی به آنها نداشته، ولی باز هم روی خوشی به مردم نشان نداده اند. نمونه بارزش آبهای نیلگون دریای عمان و ظرفیت بی شمار آبزیانش که از دیرباز راهی به سفره مردمان جنوب استان داشته است. بسیاری از شهروندان سیستان و بلوچستان رزق خود را از صیادی در این آب ها می جسته و می جویند، گرچه در سال های اخیر دریا دیگر با آنها همراه نیست، چرا که جان و رمقی برایش نمانده، آبزیانش دسته دسته خوراک تورهای بزرگ ماهیگیری می شوند و دریا دیگر چیزی برای صیادان بومی در چنته ندارد تا سفره آنها هم مثل صیادان تالاب هامون روز به روز خالی و خالی تر شود.

25 هزار صیاد دائمی و فصلی در جنوب سیستان و بلوچستان فعالیت دارند و دریای آزاد عمان هم برای همه شان ماهی دارد، البته اگر صید "ترال" توسط کشتی های بزرگ بگذارد؛ همان صیدی که با تور قیفی شکل بزرگی تمام آبزیان دریا اعم از ماهی و غیرماهی، حلال گوشت و حرام گوشت را یکجا از سطح و میانه و کف دریا جارو کرده و جمع می کند و نصیب عده ای قلیل از صیادان غربومی. همان صیدی که به خاطر مخاطرات شدید زیست محیطی اش در همه دنیا منسوخ و یا محدود شده، زیرا به طرز فجیعی کل ذخایر آبزیان را جمع و قلع و قمع می کند و زیستگاه آنها را نابود، اما در ایران همچنان قانونی و غیرقانونی، بامجوز و بی مجوز در برخی مناطق رایج است.

البته ناراحتی و دغدغه صیادان استان که آن را با خبرگزاری مهر در میان گذاشته اند، این است که جدا از برخی کشتی های داخلی که صید ترال انجام می دهند، در سال‌های اخیر کشتی‌های چینی هم برای صید به سواحل مکران آمده و با صید ترال موجب بر هم خوردن توازن در زندگی دریایی این منطقه شده و صیادان را با کاهش چشمگیر ذخایر آبزیان مواجه کرده اند.

خون رنگین تر صیادان چینی

این صیادان گفته اند چینی ها در حالی به راحتی حق استفاده از منابع ما را دریافت کرده و سرمایه های آبی ما را به تاراج می برند، که ما گاه برای دریافت یک مجوز ساده ماهیگیری از شیلات در می مانیم و اگر بخواهیم به دریا برویم باید از سوی اداره کل شیلات استان بارها بررسی و ارزیابی شویم با این بهانه که ذخایر دریایی باید حفظ شود، درحالی که با کشتی‌های چینی که بدون هیچ گونه محدودیت و به روش «ترال» صید و همه‌چیز را جارو می‌کنند، مقابله ای نمی شود و نظارتی وجود ندارد.

این صیادان به خطراتی که صیادان کشورمان را در این استان تهدید می کند هم اشاره کرده و گفته اند صید ماهی تنها منبع درآمد برای گذران زندگی در این منطقه است و از آنجا که در سال‌های اخیر با توجه به حضور کشتی‌های چینی، ماهی ها کم شده و درآمد صیادان به‌شدت کاهش یافته، مجبور می شوند به مناطق دوردست دیگر برای صیادی بروند که امنیت جانی آنان را به خطر می اندازد.

پاسخ اداره شیلات سیستان و بلوچستان اما قابل تامل و درخور توجه است،​ زیرا هدایت الله میرمرادزهی، مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان که چندی پیش در گفت و گو با مهر و در اظهاراتی ضد و نقیض عنوان کرده بود، کشتی‌های چینی وجود دارند، اما متعلق به چینی‌ها نیستند و دارای شریک ایرانی اند و از سویی،​ مجوزهای یک تا دو ماهه برای کشتی‌های صید «ترال» چینی و تنها برای صید ماهی‌های غیرماکول ( حرام گوشت) صادر شده است، در گفت و گو با خبرنگار جام جم، وجود هرگونه کشتی چینی و صید ترالی را تکذیب کرده و تاکید کرد در این خصوص هیچ گونه صحبتی با مهر نداشته است.

میرمرادزهی به جام جم گفت اکنون فصل صید ترال نیست، اما فصل ترال هم که فرا رسد، فرقی نمی کند، زیرا ما نه در آب های این منطقه صید ترال داریم و نه کشتی چینی برای این گونه صیادی.

نظر برعکس نمایندگان مجلس

نمایندگان استان سیستان و بلوچستان اما همچون صیادان این استان دل پری از صید ترال و کشتی های صیادی غیربومی داشتند و نظری مخالف نظر مدیرکل شیلات استان.

عبدالغفور ایران نژاد، نماینده مردم چابهار در مجلس در گفت و گو با جام جم تاکید کرد که نه تنها صید ترال توسط کشتی های چینی در آب های عمان انجام می شود، بلکه حدود 26 تا 28 کشتی بزرگ صیادی نیز از استان هایی چون هرمزگان و بوشهر برای صید ترال راهی آب های چابهار می شوند.

ایران نژاد گفت وجود نظارت های قوی و اعمال محدودیت های شدید برای صید مخرب ترال در استان های مذکور باعث شده صیادان آنها برای اینگونه صید راهی آب های چابهار شوند و با پرداخت پول به شیلات سیستان و بلوچستان و در غیبت نظارت از سوی استاندار و استانداری استان، بزرگترین لطمه را به ذخایر آبی سیستان و بلوچستان و صیادان و مردم محرومش وارد کنند.

این نماینده با اشاره به اینکه صید ترال از چند دهه پیش در آب های استان رواج داشت و در سال های گذشته سازمان شیلات، تعدادی از 100 کشتی ترال را خریداری و جمع آوری کرد، تصریح کرد: اکنون بیش از 20 کشتی ترال استان های همجوار در آب های ما باقی مانده که این کشتی ها برابر با کل صید استان یعنی حدود 300 هزار تن از آبهای ما صید می کنند، که فعالیت برخی کشتی های چینی را هم باید به آن افزود که فعالیت مداوم آنها تخم برخی از آبزیان مثل میش ماهی را به طور کل نابود و منقرض کرده است.

به گفته ایران نژاد،​ کشتی های چینی بیشتر در آب های میناب و سیریک و جاسک تردد می کنند و به نام ماهی های غیرماکول و غیرحلال صید می کنند، درحالی که در روش ترال اصلا نمی توان آبزیان مختلف را جداسازی کرد و همه آبزیان از حلال و حرام و غیرقانونی و قانونی و ماهی و مرجان و تخم آبزیان همه با هم در تور گرفتار می آیند، و گرچه گفته می شود نظارتی هم صورت می گیرد، اما این نیز یک ادعای بی اساس است زیرا در این روش نظارت معنا ندارد

منبع : جام جم