اجرای سالانه ۲۰۰ پروژه تحقیقاتی علوم شیلاتی در کشور /گ

محمد پورکاظمی در نشست خبری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج وزارت جهادکشاورزی با بیان اینکه سالانه بیش از ۲۰۰ پروژه تحقیقاتی در کشور اجرا می شود، اظهار داشت: یکی از پروژه های مرتبط به سیاست های اقتصاد مقاومتی، شیوه پرورش ماهی در قفس است

محمد پورکاظمی آمارها نشان می دهد سالانه ۹۷,۲ میلیون تن آبزی در جهان تولید می شود که آبزی پروری ۴۴ درصد تولید شیلاتی دنیا را به خود اختصاص داده و ۵۶ درصد تولید جهان مربوط به صید است.

وی تولیدات شیلاتی ایران را نزدیک یک میلیون تن در سال عنوان کرد و گفت: از این میزان ۴۴۰ میلیون تن مربوط به پرورش آبزیان است.

پورکاظمی با بیان این که در بخش کشاورزی بالاترین سرعت رشد و تولید را در دنیا آبزی پروری دارد، گفت: به دلیل محدودیت منابع صید، اکوسیستم ها و اقیانوس ها و دریاها روند تولید در صنعت آبزی پروری دنیا روز به روز در حال افزایش است.

وی با بیان اینکه مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی در سال ۱۳۷۰ مطالعه پرورش ماهی در قفس را آغاز و در سال ۱۳۸۲ سازمان شیلات محققان نروژی را برای این کار دعوت کرد که برآوردهای آنان نشان داد ذخایر دریایی ایران نزدیک ۹۰۰ هزارتن تا یک میلیون تن ظرفیت پرورش ماهی در قفس را دارد

پورکاظمی اضافه کرد: در این روش در رویکرد مهاجرت از آب شیرین به آب های ساحلی و دریایی، دیگر نیازی به استخر، پمپاژ و برق نیست و هزینه های تولید کاهش می یابد.

وی مجری متولی پرورش ماهی در قفس را سازمان شیلات ایران عنوان کرد و افزود: مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی نیز بسته دانشی تحقیقات، آموزش و ترویج را برعهده دارد که با کمک محققان، اساتید و اعضای هیات علمی تدوین کرده است و در سال ۱۳۹۵ مطالعات تحقیاتی آن عملیاتی شد.

رئیس مؤسسه تحقیقاتی علوم شیلاتی کشور افزود: متاسفانه در سیستم دانشگاهی کشور حتی واحد درسی تحت عنوان پرورش ماهی در قفس وجود ندارد و ضروری است رشته های شیلات دانشگاه ها بازنگری شود؛ زیرا برای توسعه این طرح لازم است در آینده کادر متخصص داشته باشیم.

به گفته پورکاظمی، به ناچار ما در هشت کارگاه آموزشی از اساتید و متخصصان کشورهای نروژ، ایتالیا، انگلستان، مالزی و روسیه درخواست همکاری در این خصوص کرده ایم.

پورکاظمی اضافه کرد: پرورش ماهی در قفس در دنیا با تولید بیش از ۳ میلیون تن پا گرفت.

وی درباره سازه های این نوع قفس ها گفت: کشورهای تولیدکننده سازه متعدد هستند؛ اما سازه ای که متناسب با اقلیم ما باشند و بتواند جریانات آبی با امواج ۸ تا ۹ متری و دمای آب را تحمل کند، مورد توجه ما است به طوری که در دریای شمال کشور قفس های قوطه ور و در جنوب کشور قوطه های شناور را تهیه خواهیم کرد.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی گفت: به طور حتم به دلیل تراکم در سیستم های آبزی پروری هر گونه ای که وارد این قفس ها شود، با ظهور بیماری ها مواجه می شویم که در این شرایط تلاش شده از گونه های مقاوم به بیماری، دارای شناسنامه، اصلاح نژاد شده و عاری از بیماری استفاده کنیم.

پورکاظمی افزود: برای نمونه اکنون تولید قزل آلای اس پی اف (spf) با کمک معاونت علمی ریاست جمهوری آغاز شده است که نه تنها هیچ تهدیدی در اکوسیستم ایجاد نکند بلکه مطالعات اقتصاد و بازار آن انجام شود.

وی ادامه داد: اکنون برنامه تولید ۲۰۰ هزار تن آبزی از طریق پرورش ماهی در قفس را داریم که در افق ۱۴۰۴ باید به ۴۰۰ هزار تن یعنی تقریباً معادل تولید فعلی آبزی پروری کشور برسد که در کنار آن باید بازارهای مصرف آن را نیز شناسایی کنیم.

پورکاظمی در بحث صادرات نیز گفت: سازمان شیلات ایران اقدام های خوبی در بخش صادرات آبزی به بازارهای روسیه و کشورهای همسایه برای کپور ماهیان و گونه های بومی داشته است.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور گفت: یکی از محوری ترین برنامه های ما توسعه تولید ۱۰ گونه بومی آبزی کشور در روش پرورش ماهی در قفس است که پایلوت های ترویجی این ها از طریق پژوهشکده ها ابلاغ شده است و در این برنامه تولید ۱۰۰ هزار بچه ماهی از گونه های بومی انجام می شود.

وی اظهار داشت: ما تلاش می کنیم با دعوت اساتید و متخصصان خارجی این دانش فنی را در کشور بومی سازی کنیم.

پورکاظمی با اشاره به ذخایر ماهیان در دریای خزر و خلیج‌فارس و احیای آبزیان از طریق روش های پرورش ماهی در قفس افزود: ذخایر ماهیان خاویاری که یک ذخیره مشترک بین پنج کشور حاشیه دریای خزر است، از سه هزار تن به کمتر از ۵۰۰ تن رسیده که پایین ترین حد آن است.

وی با اشاره به ممنوعیت برداشت و صادرات ماهیان خاویاری برای پنج کشور ساحلی دریای خزر افزود: طبق توافق بین پنج کشور، هرگونه صید تجاری ممنوع است؛ اما صید برای تحقیقات و بازسازی ذخایر می تواند انجام شود.

وی سن بلوغ ماهیان خاویاری را بالا دانست و تصریح کرد: نخستین سن بلوغ برای ماهی اوزون برون ۱۰ سال، تاس ماهیان ۱۵ سال و فیل ماهیان ۲۰ سال است تا بتوان از خاویار این ماهی ها استحصال کرد.

به گفته وی، تلاش شده است تا حاشیه امنی برای این گونه ماهیان ارزشمند که حداقل ۱۰ سال عمر خود را در محدوده آب های کشورهای حاشیه دریای خزر مهاجرت می کنند، ایجاد شود.

وی اضافه کرد: تحقیقات نشان می دهد که عامل اصلی کاهش ماهیان خاویاری دریای خزر صیدهای غیرمجاز و غیر قابل کنترل است؛ زیرا افراد به دلیل نداشتن شغل مناسب ماهیان خاویاری را به دلیل گوشتی بودن در وزنهای بین دو، سه تا پنج کیلوگرم صید می کنند.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور تصریح کرد: برای بازسازی این ذخایر، اکنون گونه فیل ماهی در پشت یکی از سدها پرورش داده می شود که در مدت یک سال و نیم، وزن این ماهی به سه کیلوگرم رسیده است.

پورکاظمی گفت: مؤسسه تحقیقات بین المللی تاس ماهیان دریای خزر در قراردادی قرار است برای تولید این گونه ماهیان در دریا و پشت سد سفید رود با ایران همکاری کند.

پورکاظمی ادامه داد: در سیستم بازسازی ذخایر بچه ماهیان در وزن سه تا پنج گرم رهاسازی می شوند؛ در برخی کشورها از سیستم قفس استفاده می کنند که با وزنها یک تا دو کیلوگرم متناسب با شرایط دریای خزر رهاسازی خواهند شد.

وی افزود: اکنون برنامه مطالعه تولید گونه های ارزشمند دریای خزر در سیستم پرورش ماهی در قفس از جمله فیل ماهی خاویاری، ماهی آزاد و قزل آلا در دریای خزر و ماهی سی باس، سیبرین و شانک در دریای جنوب کشور را در دستور کار داریم.

این مقام مسئول درباره ماهی بومی شانک گفت: طی چند سال موفق به کسب دانش بیوتکنیک تکثیر شانک شدیم به طور یکه در سال ۹۵ نزدیک ۲۰۰ هزار عدد بچه ماهی شانک را تولید کردیم و طی قراردادی در اختیار بخش خصوصی قرار دادیم.

وی افزود: به تدریج به دنبال این هستیم گونه های بومی خود را جایگزین گونه های تجاری کنیم که شرط نخست آن در نظر گرفتن مباحث اقتصادی، سرعت رشد تولید و مقاوم بودن به بیماری است.

وی درباره آلودگی دریای خزر و اثر آن بر آبزیان گفت: خوشبختانه میزان آلودگی دریای خزر در حدی نیست که سلامت انسان را برای مصارف ماهی و آبزیان محدود کند.

به گفته پورکاظمی، گرچه برخی نقاط حساس آلاینده هایی وجود دارد اما این براساس سیکل آلودگی که ابتدا باید در رسوبات و موجوداتی همچون صدف و خرچنگ بعد در ماهیان ریز و ماهیان درشت و سپس در کبد و جگر ماهی و از طریق گردش خون در کلیه به گوشت و خاویار رسوخ کند.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور یادآور شد: مطالعاتی که در گذشته انجام شد، از آلودگی اندام های داخلی برخی از ماهیان درشت با سن ۳۰ تا ۴۰ ساله که به طور عمده ماهیات خاویاری بودند، حکایت داشت که البته این آلودگی در گوشت و خاوریار آنها دیده نشد.

پورکاظمی ادامه داد: در سال های اخیر هیچ گونه آلودگی در ماهیان خزری دیده نشده است.

وی به مردم اطمینان داد، مصرف ماهی دریای خزر هیچگونه تهدیدی برای سلامتی مردم ندارد.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور اظهار داشت: مصرف سرانه آبزیان در ایران سالانه ۱۰ کیلوگرم و در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته بیش از ۲۳ کیلوگرم است که نشان می دهد ما نصف آنها مصرف آبزیان داریم.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور در زمینه تولید میگو نیز گفت: اکنون تولید عمده میگو در کشور به صورت استخرهای خاکی در واحدهای ۲۰ تا ۴۰ هکتاری با متوسط تولید ۳,۵ تا ۴ تن در هکتار است که در برخی از مزارع مدیریت شده این میزان به ۱۰ تا ۱۱ تن در هکتار می رسد.

وی تولید میگو در سال ۹۳ را نزدیک ۲۲ هزار تن عنوان کرد و افزود: این میزان در سال ۹۴ به علت بروز بیماری لکه سفید ۶ تا ۷ هزارتن کاهش یافت اما در سال ۹۵ با کارگاه های آموزش و مراقبت های صورت گرفته و تلاش سازمان شیلات، سازمان دامپزشکی و مجموعه تحقیقات این بیماری کنترل شد.

وی اظهار داشت: مطالعات نشان می دهد که بیماری لکه سفید در صورت مدیریت می تواند کمترین خسارت را داشته باشد به طوری که تلاش داریم در کنار این بیماری مدیریت تولید داشته باشیم و امسال برنامه ترویج تولید میگو را در کنار بیماری در استان بوشهر به عنوان پایلوت در ۱۰۰ هکتار اجرایی می کنیم.

وی با بیان این که در سال ۹۵ تولید میگوی کشور به ۲۳ تا ۲۴ هزار تن رسید، پیش بینی کرد در سال ۹۶ رقم تولید این آبزی به ۳۰ هزار تن برسد.

پورکاظمی اضافه کرد: همچنین در طرحی آزمایشی، برنامه داریم به جای تولید تراکمی در استخرهای خاکی که به طور معمول ۲۵ عدد در هر مترمربع بچه میگو رهاسازی می شود از استخرهای بتنی در شرایط متراکم ۲۵۰ تا ۳۰۰ عدد بچه میگو در هر مترمربع استفاده شود.

به گفته وی، در این روش آب چرخشی که مدام از دریا پمپاژ شود نیاز نداریم بلکه آبی که یکبار منتقل می شود در همان مکان عملیات پرورش، فیلتر و بازگردش می شود که این دستاورد در این مرحله ما را به ۲۰ تن تولید در هکتار می رساند.

رئیس مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی گفت: یکی دیگر از دانش های بومی موفق در تولید میگو، شیوه ای است که در آن نیاز به آب دریا نیست که اکنون در حال بومی سازی آن هستیم.

وی افزود: در این روش انتقال آب با تانکر انجام می شود که گونه های پرورشی تحمل پذیری بالایی دارند بنابراین تولید را می تواند به ۳۰ تا ۴۰ تن در هکتار برساند که این روش جزو مشاغل خانگی و مولد به شمار می رود.

پورکاظمی از تدوین سند تولید آبزی پروری در ذخایر آب کشاورزی خبر داد و گفت: در حال تدوین سندی هستیم که از امکانات ذخایر آب بخش کشاورزی در استان ها بهره مند شویم و پس از آن آب به اراضی کشاورزی رها سازی می شود که می توان از ظرفیت کشت و صنعت ها در مناطق مختلف بهره مند شد که اکنون در دنیا از این الگوها استفاده می شود

منبع : ایانا