افزایش ۴ برابری میزان صید تا سال ۱۴۰۰ /گ

با ساماندهی بهره‌برداران و صید پایدار از منابع آبزی دریای خزر، تنوع زیستی آبزیان طی دوره ۱۰ ساله به بازدهی کامل می‌رسد.

بر اساس مصوبه هیأت محترم وزیران در جلسه مورخ ۳۱ شهریورماه ۸۷ وزارت جهاد کشاورزی (سازمان شیلات ایران) موظف شد "طرح جامع صید و صیادی در دریای خزر" را ظرف حداکثر یک سال تهیه و به هیأت وزیران ارائه کند.

این طرح در این راستا تهیه شده و امید می‌رود با تصویب در هیأت محترم وزیران و اجرایی شدن بتواند بخش قابل ملاحظه‌ای از مشکلات بهره‌برداران و تشکل‌های صیادی را برطرف کرده و به بهبود ذخایر موجود در این دریا کمک کند.

اهداف کلی طرح:

۱- جلوگیری از روند نزولی صید و کمک به بهره‌برداری پایدار از ذخایر و منابع آبزی دریای خزر

۲- حفظ و پایداری اشتغال صیادی و فراهم کردن شرایط اقتصادی برای تشکل‌های صیادی

۳- بهبود وضعیت ذخایر و زیستگاه‌های طبیعی دریای خزر

۴- افزایش میزان تولید و بهره‌برداری

۵- جلب مشارکت جامعه بهره‌بردار در امر بهره‌برداری، بازسازی و حفاظت از ذخایر دریایی

۶- هماهنگی دستگاه‌های ذی‌ربط در امر صید و بهره‌برداری از دریا و نوار ساحلی

جزئیات طرح:

فعالیت‌های شیلاتی حدود ۱۳ هزار فرصت شغلی برای صیادان و ۲۸ هزار فرصت شغلی مستقیم آبزی‌پروری در استان‌های شمالی را فراهم کرده و در این طرح با در نظر گرفتن عوامل مختلف و در راستای دستیابی به اهداف مذکور ۱۰ پروژه در حیطه‌های زیر پیش‌بینی و به تفکیک ارائه شده است:

الف) تحقیقاتی، مطالعاتی و آموزشی

ب) حفاظت طبیعی

پ) بازسازی آبزیان

ت) حفاظت فیزیکی

ث) ساماندهی بهره‌برداری از منابع آبزی دریای خزر

ج) گسترش تعاملات ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی

چ) افزایش کیفیت و ارزش افزوده محصولات شیلاتی

ح) اصلاح ساختارهای سازمانی و تأمین مشارکت جامعه صیادی

خ) مسائل حقوقی و قانونی

د) توسعه پرورش آبزیان

نتایج مورد انتظار

با تصویب و اجرایی شدن این طرح می‌توان انتظار داشت که به اهدافی فراتر از آنچه در برنامه پنج ساله پنجم توسعه اقتصادی برای تولید در بخش ماهیان خاویاری، استخوانی، کیلکا و فعالیت‌های آبزی‌پروری دیده شده دست یابیم. با توجه به طول دوره اجرای طرح که آغاز آن از سال ۱۳۸۹ و پایان آن ۱۳۹۳ بود، بازدهی طرح از سال ۱۳۹۰ آغاز و با توجه به دوره تنوع زیستی آبزیان طی ۱۰ سال به بازدهی کامل خواهد رسید، اما عمده نتایج آن درباره بیشتر گونه‌ها طی پنج سال نخست قابل ملاحظه است.

تنها به‌دلیل عمر طولانی و بلوغ جنسی دیررس ماهیان خاویاری بازدهی کامل درباره پنج گونه خاویاری حداقل تا ۱۲ سال به طول خواهد انجامید.

پیش‌بینی می‌شود میزان صید و بهره‌برداری انواع آبزیان با اجرای این طرح طی سال‌های اجرای برنامه تا سال ۱۳۹۳ از ۱۳۰ هزار و ۷۸۵ تن به حدود ۲۴۲ هزار و ۹۰ تن رسیده و تا سال ۱۴۰۰ به بیش از ۳۵۰ هزار و ۴۸۰ تن افزایش خواهد یافت. این افزایش با توجه به شرایط حاضر حاکم بر صید ماهیان خاویاری در تولید این‌گونه از ماهیان بسیار چشمگیر بوده و در طول اجرای طرح به حدود دو برابر و تا سال ۱۴۰۰ به حدود سه برابر سال پایه خواهد رسید. همچنین میزان تأثیر اجرای طرح مذکور روی صید و بهره‌برداری انواع ماهیان استخوانی در پایان عملیات اجرایی باعث بیش از ۱,۵ برابر شدن و تا سال ۱۴۰۰ باعث چهار برابر شدن میزان صید و بهره‌برداری از دریا خواهد شد. این در حالی است که این تأثیرگذاری درباره احیای ذخایر کیلکاماهیان در حد کمتری بوده و طی اجرای طرح ۱.۵ برابر و تا سال ۱۴۰۰ به بیش از دو برابر سال پایه خواهد رسید. همچنین تأثیرات حاصل از اجرای طرح روی تولیدات آبزی‌پروری تا سال ۱۳۹۳ حداقل تا دو برابر افزایش و تا سال ۱۴۰۰ حدود ۲.۵ برابر افزایش را نشان می‌دهد.

اعتبارات لازم برای اجرایی شدن طرح:

در این طرح علاوه بر پیش‌بینی تأمین اعتبارات از محل درآمدهای عمومی، متناسب با موضوع فعالیت‌ها مشارکت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی پیش‌بینی شده و بخشی از منابع و اعتبارات مورد نیاز نیز از محل تسهیلات و اعتبارات بانکی باید تأمین شود.

در طول اجرای این برنامه در مجموع رقمی معادل چهارهزار و ۲۴۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرایی شدن طرح مورد نیاز است که از این مبلغ معادل دوهزار و ۱۹۰ میلیارد ریال از محل درآمدهای عمومی دولت، ۴۱۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و معادل یک‌هزار و ۶۴۰ میلیارد ریال نیز به‌صورت تسهیلات بانکی خواهد بود. با توجه به برآوردهای انجام‌شده حدود ۲۰,۵ درصد اعتبارات مورد نیاز در سال نخست اجرای طرح ۲۰.۳ درصد در سال دوم و ۲۰.۱ درصد در سال سوم و ۱۹.۸ درصد در سال چهارم و ۱۹ درصد در سال پنجم قابل جذب و هزینه خواهد بود.

توجیه اقتصادی طرح:

با توجه به پیش‌بینی‌های به‌عمل ‌آمده درآمد حاصله از بهره‌برداری از منابع آبزیان دریای خزر در پایان اجرای طرح در سال ۱۳۹۳ به حدود دو برابر در سال پایه رسیده و همچنین این میزان درآمد تا سال ۱۴۰۰ به حدود سه برابر خواهد رسید. مطابق محاسبات به‌عمل ‌آمده کل اعتبارات طرح که عمده آن به‌صورت عمرانی و ماندگار خواهد بود تا اتمام طرح یعنی در سال ۱۳۹۳ از محل درآمدهای حاصله قابل وصول بوده و از طرفی حفظ و افزایش مشاغل بخش کشاورزی نیز خود به‌عنوان درآمدی بزرگ در این طرح قابل محاسبه است که در منابع درآمدی لحاظ نشده است.

بر اساس برآوردهای انجام‌شده، در صورت تصویب و اجرای این طرح، درآمدی بیش از هفت‌هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۰ ناشی از اقدامات انجام‌شده در قالب این طرح حاصل خواهد شد که حدود سه برابر بیش از سال ۱۳۸۹ خواهد بود. از این رقم معادل ۱۴,۲ درصد سهم ماهیان خاویاری، ۲۳ درصد سهم ماهیان استخوانی، ۰.۸ درصد سهم ماهیان کیلکا و ۶۲ درصد سهم آبزی‌پروری خواهد بود.

بر اساس آنچه که ذکر شد در مجموع درآمدهای مستقیم حاصل از اجرای طرح طی یک دوره ۱۱ ساله بر پایه قیمت ثابت سال ۸۷ بیش از ۵۵ هزار میلیارد ریال است و به‌طور متوسط سالانه بیش از پنج‌هزار میلیارد ریال بوده که حدود ۲,۵ برابر اعتبار تأمین‌شده از محل درآمدهای عمومی دولت و بیش از ۱.۲ برابر کل اعتبارات دولتی، بانکی و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در مدت پنج سال خواهد بود.

لازم به ذکر است که ارزش اکولوژیکی اجرای طرح که منجر به بهبود شرایط محیط طبیعی و ذخایر ارزشمند دریای خزر و احیای دریا می‌شود، به‌صورت ریالی مورد برآورد قرار نگرفته است.

با توجه به پروژه‌های پیش‌بینی شده در این طرح، می‌توان گفت که انجام طرح جامع صید و صیادی دریای خزر علاوه بر ساماندهی بهره‌برداران و صید پایدار از منابع آبزی و افزایش درآمد صیادان، باعث ایجاد مشاغل جنبی در قالب فعالیت‌های آبزی‌پروری و توریستی - تفریحی نیز خواهد شد و صرفه اقتصادی فراوانی برای ساکنان حاشیه دریای خزر به همراه خواهد داشت

منبع : ایانا