پتانسیل‌های منحصربه فرد شیلاتی سیستان وبلوچستان /گ

استان سیستان وبلوچستان با اهمیت‌ترین استان کشور در صنعت شیلات و آبزی پروری است، پهناورترین استان کشور با دارابودن ‌320 کیلومتر مرز آبی قطب صید و صیادی، بهشت آبزی پروری ایران است.

قطب صید وصیادی ایران بنادر چابهار و کنارک هستند که با دارا بودن 8 بندرماهیگیری و 3 مرکز تخلیه صید تأمین کننده بیش از 60 درصد ماهیان صنعتی کشور(تن ماهیان) 42 درصد سهم صید بین استان‌های جنوبی و 40 درصد صید کل کشور هستند و بنا به آمار کمیسیون تن ماهیان اقیانوس هند( Iotc‌) که وظیفه مدیریت ماهی گیری منطقه‌ای در حوزه اقیانوس هند را دارد، این دو بندر مهم با صید سالانه بیش از 170 هزار تن انواع ماهی رتبه دوم میزان صید و صیادی را در اقیانوس هند(بعد از کشور اندونزی) را دارند، این یعنی چابهار وکنارک علاوه بر این که بیشترین میزان صید بنادر کشور را داشته، قطب صید وصیادی شرق آسیا نیز هستند.

در چابهار و کنارک 930 فروند لنج فراساحل و هزار و 400 فروند قایق صید و صیادی فعال است که باز هم بنا به آمار( Iotc ) رتبه دوم تعداد ناوگان صیادی بعد از کشور سری لانکا در اقیانوس هند را دارند، هم چنین صید و صیادی برای ‌بیش از 24 هزارنفر صیاد دایمی و فصلی به طور مستقیم و سه برابر این میزان در 107 کارخانه صنعت شیلات سیستان وبلوچستان به صورت غیر مستقیم اشتغال زایی کرده است.

در همین راستا مدیرکل شیلات سیستان وبلوچستان در گفت‌وگو با ایسنا گفت: صیادان سیستان وبلوچستان تنها در سال جاری با استحصال بیش از250 ھزار تن آبزی از دریا حدود 160هزار تن انواع ماهی را صید کرده‌اند که نسبت به سال گذشته رشد 10درصدی را نشان می‌دهد.

حمایت از صیادان فراساحل با اعزام کشتی‌های پشتیبان‌های حکمت

هدایت الله میرمرادزهی افزود: اکثر میزان صید استان توسط صیادان فراساحل انجام می‌شود که غالبا با طی مسافت بیش از دوهزار کیلومتر وارد آب‌های فراساحل می‌شوند وبه صید می‌پردازند.

وی تصریح کرد: صیادان و لنج‌های فراساحل استان احتیاج به همراهی کشتی‌های پشتیان دارند تا هم با تامین سوخت و تدارکات از بروز خطرات احتمالی در دریا جلوگیری کند وهم با تامین انبارهای مناسب میزان بهره‌وری در صید آن‌ها را بالا ببرد، بنابراین برای اولین بار در کشور و در سال جاری با موسسه حکمت برای تامین تامین کشتی پشتیبان منعقد شده است.

البته برای افزایش میزان صید سیستان و بلوچستان تدابیر دیگری نیز اندیشیده شده است چراکه کشورهای هم‌جوار اقیانوس هند در فصل صید بسیار بیشتر از ایران ماهی برداشت و یا به اصطلاح استحصال می‌کنند.

به گفته مدیرکل شیلات سیستان وبلوچستان، مقرر شده 700متر اسکله در بندرشهید بهشتی برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگ صید صنعتی در نظر گرفته شود که با احداث این اسکله کشتی‌های بزرگ پرساینر(صیدصنعتی) با ظرفیت 2هزارتن قادر خواهند بود در این اسکله تخلیه کنند.

‌میرمردازهی عنوان کرد: در حال حاضر به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم این کشتی‌ها به صورت موردی در اسکله شماره 5 شهید بهشتی پهلوگیری می‌کنند، هرچند با پیگیری‌های صورت گرفته کشتی‌های فروس و طبس با ظرفیت 150 تا 250هزارتن در اسکله هفت تیر تخلیه می‌کنند ولی بنا به پتانسیل‌های موجود کافی نیست.

صید ترال و 16 میلیون دلار ارزآوری

البته کشتی‌های ترال نیز به صورت موردی در آب‌های عمان به صید می‌پردازند که به گفته مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان صید هدف آن‌ها ذخایر کمتر برداشت شده دریا و در واقع ماهی‌های غیر حلال است.

وی گفت: ماهی‌های غیرحلال در صورتی که به موقع صید نشوند، از حوضه آب‌های ایران خارج می‌شوند و مورد بهره برداری کشورهای دیگر قرار می‌گیرند، بنابراین به کشتی‌های ترال با رعایت محدوه گونه و روش صید مجوزهایی برای صید صادر می‌شود واین کشتی از سایر سواحل به آب‌های چابهار و کنارک می‌آیند.

همان طور که پیشترهم گفته شد، صید هدف کشتی‌های ترال ماهی‌های غیرحلال و یا غیرماکول نظیر یال اسبی‌، سلطان ابراھیم‌، ماھی مرکب، مار ماهی و گربه ماهی است که به دلیل ملاحظات شرعی مورد استفاده مسلمانان نیست، چراکه ترال‌ها ‌به نوعی دریا را جارو می‌کنند و چیزی برای بقیه باقی نمی‌گذارند، البته این روش صید راهی برای درآمدزایی از راه صادرات این نوع ماهی‌هاست چراکه به گفته مدیرکل شیلات تنھا در سال گذشته صادرات آبزیان غیرخوراکی استان به چھار کشور چین، تایلند، ویتنام و سریلانکا بیش از 16 میلیون دلار ارزآوری داشته، البته امسال نیز طبق آخرین آمار شیلات بیش از هزار تن ماهی غیرحلال به کشورهای جنوب شرق آسیا وچین صادر شده است.

42 هزار هکتار زمین مستعد پرورش میگو در بهشت آبزی پروری ایران

سواحل سیستان وبلوچستان بهشت آبزی پروری ایران نیز هستند، چرا که به دلیل نزدیکی به خط استوا ودرجه حرارت مطلوب در هشت ماه از سال مناسب برای پرورش میگو هستند. در سیستان و بلوچستان 20 سایت پرورش میگو با 42 هزارهکتار مساحت شناسایی شده است که به گفته کارشناسان صنعت آبزی پروری این میزان مساحت شناسایی شده، البته نه ‌به بهره‌برداری رسیده و هم این که در هیچ از سواحل کشور و حتی در بسیاری از سواحل کشورهای همسایه وجود ندارد.

میزان بالای مزارع و زمین‌های مستعد پرورش میگو در چابهار توجه ویژه سرمایه گذاران و اهتمام دولت را می‌طلبد. از نظر کارشناسان سرمایه‌گذاری در پرورش میگوی چابهار بسیار مقرون به صرفه است و اصل سرمایه در مدت زمان اندکی برمی گردد چراکه به گفته یکی از سرمایه گذاران صنعت پرورش میگو در چابهار و کنارک سالانه سه مرحله برداشت میگو انجام می‌شود و در هر مرحله‌ کشت این آبزی، 600 میلیون درآمد به ازای هر 20 هکتاربه سرمایه‌گذارمی‌رسد.

مقصودی سرمایه گذار صنعت پرورش میگو در گفت‌وگو با ایسنا گفت: در استخرهای خاکی گواتر به ازای هرهکتار2.5 تن میگو برداشت می‌شود واین در حالی است که در استخرهای بتنی با ایجاد عمق وهواده در هر هکتار7 تن برداشت میگو صورت می‌گیرد.

سایت پرورش میگوی که هم اکنون در چابهار به بهره برداری رسیده وبه زیر کشت می‌رود. چابهار منطقه گواتر در شرق این شهرستان و درنزدیکی مرز پاکستان است که ‌بنا به گفته معاون آبزی پروری سیستان وبلوچستان سایت پرورش میگوی گواتر چابھار با 4000 ھکتار مساحت غیر مفید و 2850 ھکتار مساحت مفید در قالب 107 مزرعه 20 ھکتاری و 6 مزرعه 200 ھکتاری است.

میران صداقتی معاون آبزی پروری سیستان وبلوچستان می‌گوید: امسال 7 سرمایه گذار با زیر کشت بردن 26 مزرعه در سایت گواترمساحتی بالغ بر 700هکتار را به زیرکشت برده‌اند که نسبت به سال گذشته رشد سه برابری در میزان مساحت کشت داشته است، هرچند این میزان دربرابر مساحت بالای سایت پرورش میگوی گواتر وکل 20 سایت پرورش میگوی شناسایی شده در چابهار چیزی نیست ولازم است سرمایه گذاران توجه ویژه تری نشان دهند و دولت نیز زیرساخت‌های سایر سایت‌های شناسایی شده را تامین کند.

وی می‌افزاید: بنا به برنامه ریزی‌ھای انجام شده قرار بوده در سال جاری بیش از 1000 ھکتار به زیر کشت برود که به دلایلی چون کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش بھره برداران و فرسودگی شبکه برق، مقدار کمتری میگو در سایت کشت شد.

امسال 1200 تن میگو از سایت پرورش میگوی گواتر برداشت شده است که بیش از 90درصد آن به بازارهای کشورهای امارات، روسیه واروپا صادر و بقیه به مصرف داخلی می‌رسد. نوع میگوی کشت شده در سایت گواتر وانامی شیشه‌ای است که به گفته مقصودی بسیار بازار پسند ومورد توجه بازار بین‌المللی است.

معاون آبزی پروری شیلات سیستان وبلوچستان می‌گوید: با نظارت دامپزشکی و 700 مرتبه آزمایش‌های مختلف ‌هیچ نوع بیماری درمیگوهای پرورش یافته پیدا نشده است و شایعاتی که درباره بیماری لکه سفید و تلف شدن میگوهای گواتر اخیرا در شبکه‌های اجتماعی مطرح شده کاملا بی‌اساس است، میگوهای تنها یک مزرعه تلف شدند که دلیل آن ‌کمبود آب و اکسیژن و رشد جلبک بوده است.

ورود یونیدو به شیلات سیستان وبلوچستان

سازمان توسعه صنعتی ملل متحد(‌UNIDO ) نیز اخیرا برای حمایت از زنجیره شیلاتی در سیستان وبلوچستان ابراز تمایل کرده است. به گفته مدیرکل شیلات سیستان وبلوچستان، نمایندگان این سازمان در بازدید اخیر خود از صنایع شیلاتی استان یک پروژه یک ساله را با بودجه یونیدو برای حمایت صنایع شیلات استان تعریف کردند.

میرمرادزهی با تشریح پروژه یک ساله سازمان توسعه صنعتی ملل متحد در چابهار می‌افزاید: در این پروژه مشترک میان شیلات وسازمان توسعه صنعتی ملل متحد، این سازمان با آموزشهای مختلف و ارتقای دانش فنی صنایع شیلاتی استان، آن‌ها را به فناوری‌های نوین به روز می‌کند ‌و زمینه حضور شیلات استان را در بازارهای مصرف کشورهای منطقه و اروپایی فراهم می‌کند.

در چابهار و کنارک 170 واحد شیلاتی در قالب 29 کارخانه تولید کنسرو ماهی و 19واحد نگهداری و انجماد، فرآوری و بسته بندی ماهی و میگو وجود دارد که نقش مهمی را به این دوبندر مهم در بسته بندی و صادرات تن ماهیان در منطقه داده است.

خیار دریایی و ارزشی بیشتر از نفت خام

پتاسیل‌های شیلاتی در سیستان وبلوچستان تمامی ندارد، اخیر اداره کل شیلات استان گفته علاوه بر برنامه ریزی برای پرورش میگو وصید ماهی مطالعاتی را برای شناسایی و پرورش خیاردریایی آغاز کرده است و سال آینده کشت این گیاه باارزش را آغاز می‌کند چراکه این استان بهترین نقطه برای پرورش این آبزی است و هر کیلو خیاردریایی معادل دو بشکه نفت خام ارزش دارد.

گزارش از: سیدامیرحسین عظیمی

منبع : ایسنا