پاچـال گورزانگ؛ قطب صادرات آبزیان دریایی جنوب کشور

بازار ماهی فروشان گورزانگ مرکزی مطمئن برای عرضه انواع آبزیان دریایی هر ساله و به ویژه در ایام تعطیل و نوروز پذیرای تعداد زیادی از مسافران و گردشگران باشد.

روستای گورزانگ با جمعیت چهار هزار نفر از توابع بخش بندزرک از روستاهای مشهور و بنام شهرستان میناب است که مردمانش در کنار شغل کشاورزی به کار کماتی(ماهی فروشی) مشغول هستند و از راه خرید و فروش ماهی و انواع آبزیان دریایی امرار معاش می کنند.

در این بازار در کنار خریداران و فروشندگان آبزیان، افرادی هم به پاک کردن ماهی برای مشتریان مشغول هستند که به تناسب خرید مشتریان، به طور معمول برای پاک کردن یک ماهی هوور سه هزار تومان از مشتری دریافت می کنند.

ماهی های این بازار از بنادر میناب و شهرهای اطراف آورده می شود و ماهی فروشان دوره گرد با موتور سیکلت ماهی ها را برای فروش به روستاها می برند،این روستا منطقه‌ای غیرمرزی و غیر نظامی است، آب و هوای آن در طول سال همانند دیگر نقاط میناب است و تفاوت چندانی ندارد.

این روستا دارای ۹۸۰ خانوار و طبق آخرین سرشماری قریب به ۴ هزار نفر جمعیت دارد که شغل عمده مردم آن کشاورزی و کسب و کار در بازار ماهی‌فروشی است.

در گورزانگ به لحاظ وجود زمین‌های حاصلخیز و مرغوب، کشاورزی نیز در زمان‌های نه چندان دور رونق خوبی داشت و گوجه و صیفی‌جات این منطقه زبانزد خاص و عام بود، اما طی سال‌های اخیر به علت افت شدید سفره‌های زیرزمینی و خشک شدن چاه‌های آب، دیگر از کشاورزی در این روستا خبری نیست.

بازار بزرگ ماهی‌فروشی یکی از ظرفیت‌های مهم این منطقه به شمار می‌رود که در روستای گورزانگ قرار دارد این بازار در فضایی نزدیک به ۳ هزار متر مربع و در ورودی روستا از سمت رودخانه واقع شده است.

برخی اسناد و نقل پیشینیان گواه بر این است که قدمت شغل ماهی‌فروشی در گورزانگ به حدود یک قرن پیش بر می‌گردد به این صورت که در آن زمان تعدادی از اهالی برای امرار معاش به وسیله چهارپایان به نزدیک‌ترین خورها (رودخانه‌های منتهی به ساحل) در منطقه می‌رفتند و با همکاری صیادان دیگر مناطق اقدام به بستن تور در مسیر جزر و مد می‌کردند.

ماهی صید شده را به وسیله “تل.” Tol یا همان ترازوی قدیمی وزن و بین اعضای گروه (خوربند و قمات‌ها) تقسیم می‌کردند و آنها نیز آنچه از مصرف خانوار زیاد می‌شد را با کالاهایی نظیر لنگ، و انواع لباس و موادی از قبیل گندم، ارزن، خرما و … مبادله می‌کردند

با گذشت زمان و تقریبا در دهه ۵۰ و زمانی که روستاییان توانستند برای خود وسیله نقلیه موتوری تهیه کنند تا حدودی از سختی کار آنان کاسته شد چرا که می‌توانستند کار صید و فروش ماهی را با سرعت بیشتری دنبال کنند و این مسئله موجب شد تا شغل نوینی در این منطقه ایجاد شود.

در این سال‌ها اهالی گورزانگ به جهت صید بیشتر ماهی و سهولت در حمل آن، برای نگهداری ماهی‌های صید شده با ساخت حوضچه‌های کوچک سیمانی که در گویش محلی پاچال نامیده می‌شود در محوطه خانه و درب منازل، شکل جدیدی از فروش و عرضه ماهی را برای تامین معاش در برنامه زندگی خود قرار دادند.

با رونق فروش ماهی در خانه‌هایی که ماهی را مستقیم پس از صید به مردم عرضه می‌کردند، به دلیل غیر بهداشتی بودن، نحوه نگهداری ماهی و نیز بوی بد ناشی از پسماند ماهی در محلات این روستا عده‌ای با پیشنهاد خانه بهداشت و شبکه بهداشت و درمان میناب به فکر ساماندهی و توسعه کسب و کار در این راستا افتادند.

از این رو بنای کنونی بازار ماهی‌فروشی گورزانگ که در حاشیه ورودی روستا و ضلع شرقی آن واقع شده در دهه ۷۰ و با توان مردمی و توسط اشخاص و بخش خصوصی احداث شد.

این بازار متمرکز از آن زمان تاکنون که حدود ربع قرن از بنای آن می‌گذرد پیشرفت‌های چشمگیری داشته و هم اکنون به یکی از بزرگترین مراکز فروش و عرضه انواع آبزیان حلال تبدیل شده که روزانه و متناسب با فصل صید، گونه‌های مختلفی از ماهیان از جمله هور (تن)، حلوا سفید (زبیری)، حلوا سیاه، مقوا، میش‌ماهی، سرخو، سنگسر، راشکو، شیر، شوریده، قباد، بیاه، طلال، گاریز، ماهی عروس، ماهی خروس، مخلوط کبابی، پاسیاه، سارم، زرده، دمبرا، ماهی قاضی، تنگن، نایت، کفشک، داهیر، ملاس و انواع میگو در بازار ماهی‌فروشی گورزانگ بارگیری و به وسیله خودروهای ویژه حمل آبزیان به بازارهایی در استان‌های تهران، اصفهان، فارس، خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و یزد ارسال می‌شود.

با توجه به رونق فروش و عرضه ماهی در بازار ماهی‌فروشی گورزانگ و دسترسی آسان مردم به تهیه ماهی، به نظر می‌رسد این مرکز برای حفظ ماهی این غذای ارزشمند در سبد غذایی مردم منطقه نقش بسزایی ایفا می‌کند.

در حال حاضر در روستای گورزانگ ۴۹ غرفه (پاچال) عرضه ماهی وجود دارد که هر غرفه به طور مستقیم برای هشت نفر و به طور غیر مستقیم برای ۱۰ اشتغالزایی کرده است.

روزانه به طور میانگین بین ۸۰ تا ۱۰۰ تن ماهی و آبزیان از این بازار مهم به اقصی نقاط کشور عرضه و توزیع می‌شود و ماهی و محصولات این بازار بیشتر از بنادر کوه مبارک، جاسک، بریزگ و بخش دیگری نیز از بندرکلاهی و خورهای میناب تامین می‌شود..

بازار ماهی‌فروشی گورزانگ به عنوان مرکزی مطمئن برای عرضه انواع ماهی سبب شده تا این روستا هر ساله و به ویژه در ایام تعطیل پذیرای حجم بالایی از مسافر و گردشگر باشد.

ماهی‌فرشان و فعالان در بازار ماهی فروشی گورزانگ در کنار مشکلاتی نظیر نبود نمازخانه، سرویس بهداشتی عمومی، آبسردکن و عدم استقرار سیستم دامپزشکی در بازار ماهی، تعلق نگرفتن عوارض ویژه حمل ماهی به بخش بندزرک و روستای گورزانگ را از مشکلات جدی این بازار می‌دانند

منبع : هرمز