اشتغالی مولد و سودآور با پرورش ماهی در قفس /گ

پرورش ماهی در قفس كه چند سالی است در آبهای ساحلی كشور از جمله هرمزگان باب شده، زمینه را برای احیای آبزیان و اشتغال مولد و پایدار در منطقه فراهم كرده است

در این روش بچه ماهی ها در قفس های مخصوص در دریا رهاسازی و با استفاده از مزایای آب دریا از سوی پرورش دهندگان به صورت مرتب غذای مورد نیاز آنها در قفس ها تامین و در شرایط طبیعی رشد كرده و در مدت معینی برداشت می شوند.
طرح پرورش ماهی در قفس و توسعه آبزی پروری یكی از بهترین روش ها برای پرورش انواع آبزیان و یكی از با سودآورترین و با صرفه ترین منبع كسب و كار و درآمد برای پرورش دهندگانی بوده كه می توانند به صورت تضمینی و بدور از هرگونه خطر و حوادث همچون طوفان و سرقت شناورهای صیادی توسط دزدان دریایی، ماهیان را همانند استخرهای پرورش ماهی پرورش داده و از آن صید كنند.
باید یادآورشد كه صنعت شیلات و آبزیان به عنوان قدیمی ترین منبع درآمدی مردم ساحل نشین جنوب از جمله هرمزگان محسوب می شود و در صورت حمایت از پرورش دهندگان ماهی (در قفس دریایی) و میگو می تواند به عنوان محور توسعه باعث ایجاد اشتغال پایدار و در نتیجه عمران و آبادانی مناطق ساحلی استان هرمزگان شود.

** تنوع در ساخت قفس و مزایای پرورش ماهی در قفس
پرورش ماهی در قفس طرحی است كه در آن ماهی درون یك قفس یا سبد قرار می گیرد كه قفس ها و سبدها از چوب یا تورهای كیسه ای به شكل های مختلفی از جمله ثابت، شناور، قابل غوطه ور و غوطه ور با كاركردهای متفاوت ساخته می شود.
تنوع زیادی در شكل، اندازه ها و طرح های قفس دیده می شود كه با شرایط مختلف محیطی تطابق پذیری زیادی دارند و از آنها به روش های مختلف استفاده می شود.
قفس های ثابت به صورت كیسه توری ساخته می شود كه با تیرك هایی در كف دریا و یا رودخانه در آب نگهداری می شوند و با توجه به محدود بودن شكل و اندازه آنها تنها در آبهای كم عمق مستقر می شوند اما قفس های شناور توسط یك حلقه و یا چارچوب شناور نگهداری می شود كه كاربرد آن نسبت به سایر انواع قفس ها بیشتر بوده و می توان در شكل ها و اندازه های مختلفی آن را ساخت.
قفس های قابل غوطه وری كه از كیسه توری قفس غوطه ور به یك چارچوب یا دكل مستقر است، همان طور كه از نامش پیداست در زمانی كه دریا آرام است در سطح آب نگه داشته می شود و هنگام بدی آب و هوا و طوفانی شدن درون آب غوطه ور است، این قفس ها در عمق های مختلف آب نصب می شود و از صدمات در شرایط بد آب و هوایی در امان است اما قفس های غوطه ور كه توسط سنگ یا پایك در بستر آب محكم می شود، از تعدادی جعبه چوبی ساخته می شوند و با توجه به این كه در میان آن ها شكاف هایی وجود دارد، آب از درون آنها عبور می كند.
استفاده اصولی از منابع آبی همچون دریا، دریاچه، استخرهای ذخیره، استخر، چشمه ها، نهرها و رودخانه ها، سرمایه گذاری كمتر نسبت به پرورش ماهی در استخرهای خاكی و تولید بیشتر در واحد سطح، كاهش هزینه نسبت به پرورش ماهی در استخرهای خاكی، محصور كردن ماهیان در یك سطح كم با مصرف انرژی كم تر و همچنین امكان توسعه بیشتر و قابل جابجایی راحت تر از مزایای پرورش ماهی در قفس است.
طرح ماهی در قفس همچنین در اشتغال و درآمدزایی بیشتر، سهولت كار نسبت به استخرهای خاكی و بتونی در احداث و اجرا، استفاده از غذای طبیعی و كیفیت گوشت بیشتر، سهولت در مشاهده و بررسی میزان تغذیه ماهی مدیریت آسان و كم هزینه، سهولت در درمان علیه بیماری ها و انگل ها در مقایسه با استخرهای خاكی نقش بسزایی دارد.

** سابقه پرورش ماهی در قفس در جهان و ایران
صنعت سودآور پرورش ماهی در قفس كه یك روش ابداعی برای رونق آبزی پروری و رسیدن به سود كلان در شرایط خاص بوده، ابتدا در كشورهای دیگر كه امكان سرمایه گذاری داشته، شروع شد و بعد این تجربه به كشور ما منتقل شد.
پرورش ماهی در قفس بیش از50 سال در جهان سابقه دارد كه كشورهای مالزی، نروژ و چین از مهم ترین كشورهای پرورش دهنده بوده و بعدها كویت، امارات و روسیه به این صنعت پیوسته اند.
در ایران سابقه زیادی در پرورش ماهی در قفس ثبت نشده، ولی از سال های 1361 با پرورش ماهی در قفس در سد « دز» خوزستان به صورت آزمایشی آغاز و در سال 1364 تولید در این دریاچه شروع شد.
در سال 1369 نیز پرورش ماهی در قفس به بسته شدن قراردادی بین شیلات ایران و یك شركت نروژی در دریای خزر و دریای عمان شكل جدی تری به خود گرفت و طرح پرورشی آن در استان هرمزگان به ظرفیت 180 تن اجرا شد و همچنان ادامه دارد.

** تولید سالانه پنج هزار تن صید ماهی در قفس
هرمزگان ضمن داشتن ظرفیت صید در آبهای داخلی و آبهای دور و همچنین استخرهای پرورش ماهی و میگو در كنار ساحل، توانایی پرورش ماهی در قفس در دل دریا نیز دارد.
مدیركل شیلات هرمزگان گفت: در حال حاضر چهار شركت پرورش ماهی دریایی (ماهی در قفس) با تولید سالانه پنج هزار تن در این استان وجود دارد.
محسن یكتاپور در گفت و گو با ایرنا افزود: كسب و كار یك پنجم از جمعیت یك میلیون و 760 هزار نفری این استان از طریق فعالیت های شیلاتی است.
وی ادامه داد: البته می توان گفت این اداره كل با اجرای طرح های شیلاتی از جمله پرورش میگو و ماهی در قفس، توانسته برای 88 هزار نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد كند كه از این شمار اشتغال ایجاد شده، برای 35 هزار نفر به صورت مستقیم و برای 53 هزار نفر به صورت غیرمستقیم شغل ایجاد شده است.
مدیركل شیلات هرمزگان اظهارداشت: با توجه به جذب سرمایه گذاری صورت گرفته در زمینه احداث سایت های پرورش میگو و واحدهای پرورش ماهی در دریا و همچنین فعالیت های حوزه صیادی این رقم در حال افزایش است.
یكتاپور، با بیان اینكه صنعت شیلات در هرمزگان روند رو به رشدی دارد، افزود: گام های خوبی برای توسعه اشتغال در سایه این صنعت برداشته شده به طوری كه با بهره برداری از مجموعه های جدید تا پایان برنامه ششم توسعه، برای 10 هزار نفر از ساحل نشینان هرمزگانی شغل پایدار ایجاد می شود.
مدیركل شیلات هرمزگان تصریح كرد: از طریق صید دریایی، استخرهای پرورش ماهی و میگو سالانه 272 هزار تن انواع آبزی (با مصرف داخل و خارج) در قالب 72 تعاونی صیادی در استان صید می شود.
یكتاپور یادآورشد: هم اكنون 12 كارخانه تولید پودر ماهی و تعداد زیادی واحدهای تولید غذای ماهی و میگو در زمینه آبزی پروری فعالیت دارند.

**تبدیل هرمزگان به مركز صادرات آبزیان
وزیر جهاد كشاورزی نیز در سفر آذرماه امسال به هرمزگان گفت: در راستای تقویت بخش شیلات و با توجه به ظرفیت های موجود، استان هرمزگان به مركز صادرات آبزیان به كشورهای جهان تبدیل می شود.
محمود حجتی در این زمینه افزود: یكی از برنامه های وزارت جهاد كشاورزی حمایت از صنایع فرآوری و بسته بندی صادرات با محور شیلاتی بوده كه این استان و چند استان ساحلی برای صادرات آبزیان توانایی دارند.
وی ادامه داد: وجود هزاران هكتار مناسب پرورش میگو، طرح های تولید پرورش ماهی در قفس در استان وهمچنین استقبال سرمایه گذاران نشان از موفقیت و رونق این گونه فعالیت ها در این منطقه دارد.

**تولید آبزیان به صورت علمی در هرمزگان
مدیركل شیلات هرمزگان گفت: علمی كردن فعالیت های شیلاتی با هدف افزایش تولید در واحد سطح و گسترش سطح زیر كشت میگو و ماهی در قفس (پرورش ماهی در قفس های دریایی) از محوری ترین برنامه های این اداره كل است.
یكتاپور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، از جذب دانش آموختگان رشته های شیلاتی بوسیله پرورش دهندگان به عنوان مهم ترین گام در راستای علمی كردن فعالیت های آبزی پروری نام برد.
وی با تشریح برنامه های دولت دوازدهم در حمایت از پرورش دهندگان میگو و ماهی در قفس خاطرنشان كرد: هماهنگی بین كارشناسان یاد شده با پرورش دهندگان موانع توسعه این صنعت را از میان برمی دارد.
این مقام مسوول با اشاره به سابقه و توانایی های هرمزگان در زمینه پرورش میگو و شناسایی 50 هزار هكتار زمین مستعد پرروش میگو و همچنین تولید 100 هزار تن ماهی در قفس در طول 900 كیلومتر نوار ساحلی ( دریای عمان و خلیج فارس) و همچنین 400 كیلومتر سواحل جزیره های 14گانه این استان پیش بینی كرد تا پایان برنامه ششم توسعه میزان تولید این آبزیان به چند برابر افزایش یابد.

**بهره برداری از بزرگترین مركز تولید بچه ماهی در بندرلنگه
مركز «نرسری» بچه ماهی طرح توسعه نیكسا با ظرفیت تولید سالانه 10میلیون قطعه بچه ماهی 20 گرمی به صورت تمام مكانیزه و هزینه 440 میلیارد ریال و پیش بینی اشتغال برای 121 نفر آذرماه امسال در بندربلنگه به بهره برداری رسید.
قائم مقام سازمان شیلات ایران نیز در این مراسم با ارائه گزارشی، از مجتمع پرورش ماهی دریایی (ماهی در قفس) نیكسا با تولید سالانه چهار هزار تن به عنوان بزرگ ترین شركت تولید كننده ماهی در قفس در منطقه خاورمیانه نام برد.
سیف الله حقیقی اظهاركرد: برای ایجاد و راه اندازی این مجتمع كه برای 94 نفر شغل ایجاد كرده است، تاكنون یكهزار میلیارد ریال از سوی بخش خصوصی با استفاده از تسهیلات بانكی سرمایه گذاری شده است.
وی با اشاره به تولید سالانه 15هزارتن ماهی در قفس پیش بینی كرد كه این رقم تا پایان امسال به 30 هزار تن افزایش یابد.
به گفته قائم مقام شیلات ایران، در این مزرعه با استفاده از جدید ترین فن آوری های روز دنیا هم اكنون 2 گونه ماهی به نام های « شانك» و« سوف دریایی» پرورش داده می شود.
این مركز دارای 24 عدد قفس پرورش ماهی دریایی است كه غذا دهی ماهیان با استفاده از شناور بارج به صورت خودكار انجام می شود.

**ماهیان زینتی فرصتی برای اشتغالزایی
زمانی كه نامی از پرورش ماهی در قفس نیز به میان می آید، همواره به یاد تولید ماهی گوشتی و خوراكی می افتیم در حالیكه ماهیان زینتی هم در این قفس ها امكان پرورش دارند كه سود اقتصادی سرشاری برای پرورش دهندگان دارند.
ماهیان زینتی به دلیل زودبازده بودن علاوه بر اشتغالزایی در حفظ تنوع‌ زیستی و افزایش جاذبه های توریستی موثر بوده و از این طریق نقش بسزایی در جهش اقتصادی بسیاری از كشور‌های توسعه یافته دارد.
سالانه 200 میلیون قطعه ماهی زینتی در ایران تولید می شود و به اعتقاد كارشناسان، خلیج فارس زیستگاه بیش از 250 گونه از ماهیان زینتی است كه تاكنون تعداد كمی از آن ها از جمله شناسایی شده كه می توان در پرورش آن گام بزرگ برداشت.

** 700 هزار تولید قطعه بچه ماهی زینتی در هرمزگان
رییس اداره توسعه ماهیان دریایی شیلات هرمزگان گفت: تكثیر و پرورش ماهیان تزیینی فرصتی مناسب، مطمئن و زود بازده برای سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان شیلات و علاقه مندان این صنعت است.
عبدالرسول دریایی درگفت و گو با ایرنا افزود: هم اكنون در استان هرمزگان 6 مركز تولید ماهیان زینتی آب شور و شیرین وجود دارد كه سال گذشته افزون بر 700 هزار قطعه بچه ماهی در این مراكز تولید شده است.
وی یاد آور شد: از این 6 مركز، سه مركز در قالب آب شور و سه مركز در قالب آب شیرین در حال فعالیت است و ماهیان زینتی از هرمزگان به سراسر كشور به ویژه استان های فارس، تهران و اصفهان ارسال می شود.
رییس اداره توسعه ماهیان دریایی شیلات هرمزگان بیان داشت: مركزهای آب شور هرمزگان در سال های اخیر موفق به تولید انواع ماهیان زینتی دریایی و انواع دلقك ماهیان شده اند كه این موفقیت ها خودكفایی استان در این حوزه را در پی داشته است.
وی تاكید كرد: حمایت های دولت و شیلات ایران در ممنوع كردن ورود ماهیان زینتی كه در داخل كشور تولید می شود، گامی مهم برای توسعه بازار و حمایت از تولیدات داخلی هرمزگان است.
دریایی ادامه داد: با افزایش توسعه این مراكز و حمایت شیلات از سرمایه گذاران این صنعت، آینده خوبی برای این صنعت متصور هستیم.

** توسعه آبزی پروری درهرمزگان با هدف اشتغال و حمایت از سرمایه گذاران
استاندارهرمزگان نیز از شیلات به عنوان یكی از اثرگذارترین فعالیت ها در زمینه اقتصاد مقاومتی نام برد و گفت: توسعه صنایع فرآوری آبزیان، برنامه ریزی برای برداشت اصولی و هدفمند، افزایش صادرات، توسعه اشتغال و همچنین افزایش درآمد فعالان این بخش در قالب آبزی پروری (میگو و ماهی دریایی) از مهم ترین برنامه های شیلات استان است.
فریدون همتی با اشاره به موفقیت های به دست آمده در زمینه طرح های تولید و پرورش ماهی دریایی (ماهی در قفس) افزود: با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت ارزی و ریالی از فعالان و متقاضیان سرمایه گذاری در این زمینه حمایت می كنیم.
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری هرمزگان نیز گفت: این استان ظرفیت های مناسبی در زمینه پرورش ماهی در قفس دارد كه از سرمایه گذاران متقاضی و فعال در این بخش حمایت می شود.
ایرج حیدری اظهار داشت: اداره كل شیلات هرمزگان باید با توجه به وجود ظرفیت های گسترده و مناسب در استان و به عنوان دستگاه متولی، اطلاع رسانی دقیقی برای جذب سرمایه گذاران بخش پرورش ماهی در قفس داشته باشد.
رتبه اول كشور در زمینه تولید میگوی پرورشی و تولید ماهی در قفس به استان هرمزگان اختصاص دارد و هم اكنون سالانه نزدیك به 6 هزار تن ماهی در قفس و 15هزار تن میگوی پرورشی در این استان تولید می شود كه با توجه به استقبال سرمایه گذاران، تا پایان برنامه ششم توسعه شاهد افزایش چند برابری این مقدار خواهیم بود.
با توجه به ظرفیت‌ها و توانایی هایی موجود در هرمزگان، امكان تولید سالانه 100 هزار تن میگوی پرورشی و ماهی در قفس در این استان وجود دارد.

استان هرمزگان با 22 بندر صیادی و صید سالانه افزون بر 270 هزار تن انواع آبزی، 30 درصد بنادر صیادی و 36 درصد صید انواع آبزیان كشور را به خود اختصاص داده است كه این آمارها نشان از جایگاه و اهمیت فعالیت های شیلاتی این استان در كشور دارد

منبع : ایرنا