نسل تنها پستاندار دریای خزر در خطر انقراض

فک دریای خزر یکی از پستانداران کمیاب آبزی دنیاست که فقط در دریای خزر و رودخانه‌های منتهی به آن زندگی می‌کند.

این‌گونه تنها پستاندار دریای خزر محسوب می‌شود اما آلودگی‌های صنعتی، نفتی و شکار بی‌رویه، نسل فک دریایی دریای خزر را به انقراض کشانده است.

فک خزری (PHOCA CASPIC) که مردم شمال آن را سگ آبی می‌نامند کوچک‌ترین گونه فک‌بدون گوش دریای خزر است و می‌تواند وضعیت این دریاچه را از نظر آلودگی و حفاظتی مشخص کند.

در همین خصوص کارشناس مسئول حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری گفت: فک دریای خزر در میان هزار نوع جاندار خزر تنها پستاندار این دریا محسوب می‌شود، فک‌ها در تابستان، بهار و پاییز بیشتردر آب‌های ایران زندگی می‌کنند و برای زایمان به مناطق یخی در شمال دریای خزر مهاجرت می‌کنند. وی ادامه داد: در دوره زندگی‪ ۵۰ ساله‌ فک‌های خزری آنها به سواحل ایران بیش از سواحل 4کشور دیگر نزدیک می‌شوند

سینا معماری با بیان اینکه فک‌ جانوری با ارزش‌ به‌حساب می‌آید، افزود: فک‌های خزر حتی با مدفوع خود یک منبع غذایی در دریای خزر به‌وجود می‌آورند و موجب تغذیه ماهیان و بالا رفتن ظرفیت غذایی زیستگاه آنان می‌شوند. وی ادامه داد: همچنین فک‌ها نمونه خوبی برای تعیین میزان آلودگی‌های دریای خزر محسوب می‌شوند و با نمونه‌گیری این جانور می‌توان روند آلودگی‌ها را در دریای خزر مشخص کرد. معماری علت کاهش و انقراض جمعیت این‌گونه را به کشتار بی‌رویه در سال‌های گذشته، آلودگی فزاینده دریای خزر، برداشت بی‌رویه منابع آبزیان مورد تغذیه فک‌ها از جمله صید بی‌رویه ماهی کیلکا و کاهش ذخایر آن به‌علت هجوم گونه غیربومی ژله ماهی شانه‌دار، منتقل شدن ویروس ‪ CDVتوسط سگ‌سانان خشکی و همچنین هدایت سالانه میلیاردها مترمکعب انواع سموم کشاورزی بیان کرد. کارشناس مسئول حفاظت محیط‌زیست تصریح کرد: سموم و کودهای شیمیایی که در زمین‌های کشاورزی به‌ویژه در شالیزارهای شمالی به‌کار می‌رود پس از سرازیر شدن به دریای خزر مرگ را برای فک‌های خاکستری خزر رقم می‌زند تا صدای آژیر قرمز مرگ دریای خزر بلند شود. وی در پایان خاطرنشان کرد: برای حفظ فک خزری برنامه‌ای از سوی محیط‌زیست دریای خزر تنظیم و به دولت‌های حاشیه دریای خزر ارائه شده‌است تا اقدامات لازم در حمایت از این جانور به‌عمل آورند

اما فک‌های خزری تنها از سوی آلودگی‌های شیمیایی و فاضلاب‌های منطقه زخم نمی‌خورند. فک رقیب قدیمی با ماهیگیران در صید ماهی است. تورهای بزرگ ماهیگیری هر ساله از پاییز تا فروردین سال بعد سواحل دریا را پوشش می‌دهند و در برخی روزها ماهیگیران دوبار صید ماهی می‌کنند‌ اما در این زمان فک‌ها برای صید ماهی به بخش‌های کم‌عمق دریا می‌آیند و در تور ماهیگیری اسیر می‌شوند.

البته تاکنون کارگاه‌های آموزشی متعددی در رابطه با آگاهی انسان‌ها در نجات و امداد فک خزری در استان‌های شمالی برگزار شده‌ و کمک بزرگی کرده تا فک‌های خزری به خاطر عدم‌آگاهی ماهیگیران جانشان را از دست ندهند. هر چند آسیب‌های دیگری که فک‌ها را تهدید می‌کند، بسیار مهم‌تر از این است؛ از دست دادن زیستگاه‌های امن به خاطر توسعه‌های انسانی در سواحل کشورهای حاشیه این دریا و اشغال شدن جزایر شمالی دریای خزر توسط انسان‌ها و همچنین مزاحمت کشتی‌های تجاری در شمال دریای خزر برای فک‌هایی که روی یخ‌ها زاد و ولد و زندگی می‌کنند معضلات جدی ایجاد کرده است