کاهش وزن و کیفیت "کنسروها"؛نتیجه لاینحل ماندن مشکل تولید

کاهش وزن و کیفیت "کنسروها"؛نتیجه لاینحل ماندن مشکل تولید

دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران گفت: کمبود سرمایه در گردش و نقدینگی و عدم اجازه افزایش قیمت محصول دو مشکل صنایع کنسروسازی ایران به شمار می‌رود

خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با افزایش تولید محصولات کشاورزی و نیز گسترش شهرنشینی و افزاش جمعیت، برای جلوگیری از فساد محصول کشاورزی و نگهداری و مصرف آن در طول سال، صنعت کنسروسازی و نگهداری مواد غذایی در دنیا گسترش پیدا کرده است.

همچنین صنایع کنسرو و بسته‌بندی مواد غذایی صنعتی مهم برای شرایط غیرمنتظره مانند جنگ، زلزله، سیل و سایر حوادث طبیعی به عنوان غذای فوری برای مردم و جلوگیری از قحطی و گرسنگی به شمار می‌رود.

باتوجه به نامگذاری سال جاری به عنوان حمایت از تولید ملی و کار و سرمایه ایرانی از جانب مقام معظم رهبری و نظر به اهمیت این صنعت با سیدمحمد میررضوی دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران و مدیرعامل شرکت تعاونی‌ صنایع کنسرو ایران گفت‌وگویی انجام شده است.

فارس: صنعت کنسروسازی به عنوان یکی از صنایع مهم کشور چه ظرفیتی از نظر تولید در کشور دارد و چه مشکلات مهمی در این صنعت به چشم می‌‌خورد.

میررضوی: صنایع کنسرو یک صنعت استراتژیک در کشور به شمار می‌رود، چون حداقل برای مسئولان کشور طی سالهای جنگ تحمیلی در 8 سال اهمیت آن مشخص شد. صنایع کنسرو می‌تواند برای یک رزمنده تولید غذای سالم و کافی در سنگر داشته باشد، بدون اینکه آن رزمنده با پشت جبهه ارتباطی داشته باشد. کشور ما که بر روی گسل زلزله قرار دارد و حوادث طبیعی مانند سیل، زلزله و توفان در آن وجود دارد صنعت کنسرو به عنوان اولین پاسخگوی نیاز غذایی مردم در زمان حوادث ناگوار طبیعی است. از طرفی امروز در دنیا تنها صنعتی که باعث جلوگیری از ضایع شدن محصولات کشاورزی می‌شود. همین صنعت کنسروسازی است که در کنار واحدهای کشاورزی تشکیل می‌شود و محصولات خام را جذب کرده کنسرو می‌نمایند و از ضایعات جلوگیری می‌شود. تولید سالانه 100 میلیون تن محصول کشاورزی که طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی بین 20 تا 30 درصد آن یعنی سالانه 20 تا 30 میلیون تن از محصولات کشاورزی تبدیل به ضایعات می‌شود، این ارقام شوخی نیست و این می‌تواند غذای چندین میلیون نفر را تامین کند.

فارس: ظرفیت جذب و استفاده محصولات کشاورزی در صنایع کنسرو چقدر است؟

میررضوی: این ظرفیت متفاوت است و در صنایع کنسروسازی دو بخش صنایع گوشتی و غیرگوشتی وجود دارد اما آمار مشخصی وجود ندارد، در عین حال پتانسیل بالایی وجود دارد که ظرفیت‌های خالی کشاورزی کشور را پر کنیم.

فارس: مهمترین مشکلات صنعت کنسروسازی ایران چیست؟

میررضوی: مشکلات سر راه این صنعت یکی کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش است که بانکها که پول ملت را در اختیار دارند، باید تسهیلات با سود اندک به تولیدکنندگان بپردازند، اما بعداز هدفمند‌ی یارانه‌ها نرخ سود بانکی نیز افزایش یافته و قرار بود از محل هدفمندی‌ یارانه‌ها 30 درصد به تولید و صنعت کمک شود، اما تاکنون اعضای این سندیکا که بیش از 200 کارخانه مختلف صنایع کنسروسازی هستند حتی یک ریال از این محل ندیده‌اند. از نظر قیمت‌گذاری نیز مشکلاتی وجود دارد که از یک طرف بهای مواد اولیه افزایش یافته اما دولت اجازه افزایش قیمت محصول یعنی کنسرو را نمی‌دهد.

فارس: البته برخی از کارخانه‌ها در این شرایط از وزن محصول کاسته‌اند و افزایش قیمت را به این وسیله جبران کرده‌اند.

میررضوی: بله این مسئله را قبول دارم اما کنسروهای تولیدی طبق قانون باید بر روی قوطی محصول نوشته شود که اگر قبلا 200 گرم بوده حال تبدیل به 150گرم شده باید این مسئله روی قوی محصول ذکر شود. مسئله کاستن از وزن محصول وجود دارد اما چاره‌ای جز این نیست. وقتی به صورت دستوری می‌گویند قیمت‌ها را بالا نبرید متاسفانه کاستن از وزن انجام می‌شود اما خدا کند از وزن کاسته شده اما از کیفیت محصول کاسته نشود.

فارس: خداوند در قرآن می‌فرماید ویل للمطففین، یعنی وای بر کم‌فروشان چرا باید از وزن محصول کاسته شود؟

میررضوی: بله این مسئله در قرآن وجود دارد، اما دو نکته دیگر هم در قرآن وجود دارد که یکی دروغگویی و دومی رباخواری است.این دو مسئله را به عنوان دشمنی با خدا عنوان می‌کند البته سایر گناهان را به عنوان مجازات در قرآن ذکر می‌کند اما متاسفانه در جامعه ما دروغگویی و رباخواری رواج دارد. نمی‌خواهم نام مسئولان را ببرم اما در جامعه ما دروغگویی رایج شده است. اگر دشمنی با خدا را کنار بگذاریم باز هم خیلی از مشکلات جامعه از دروغگویی و رباخواری نشات می‌گیرد. کارخانه‌دار موظف است روی تمام محصولات وزن و گرم ماده را ثبت کند مثلا اگر قبلا یک قوطی رب 1000 گرم بود و امروز 900 گرم شده باید روی آن بنویسد 900بعلاوه منهای 10 گرم. بعد از کمبود نقدینگی یکی از مشکلات صنعت کنسروسازی عدم امکان ذخیره‌سازی مواد اولیه این صنعت است.اگر فردی آهن خریداری کند و نگه دارد سال بعد 10درصد افزایش قیمت پیدا می‌کند، اما در کنسروسازی و صنعت غذا محصولات تاریخ مصرف دارند و بعد از آن تاریخ قابل مصرف نیست.

همچنین هزینه نگهداری و ذخیره‌سازی از نظر داشتن فضای گرم و سرد وجود دارد. دولت باید این مسائل را در نظر گیرد و امکانات ویژه در اختیار صنایع کنسروسازی قرار دهد و تولید کننده با طیب خاطر غذای سالم برای مردم تولید کرده و در اختیار جامعه بگذارد تا فشاری به مردم و تولید کننده وارد نشود.

مشکل دیگر صنایع کنسروسازی تغییرات پیاپی قیمت در بازار جهانی است و همانگونه که آقای ظهیری گفت دولت حق ندارد قیمت‌گذاری بر روی محصولات انجام دهد چون قیمت مواد غذایی مرتب در دنیا عوض می‌شود و وقتی مواد اولیه تغییر قیمت می‌یابد طبیعی است که محصول نهایی نیز افزایش قیمت پیدا کند. مثلا قیمت روغن و حبوبات تغییر می‌کند اما چگونه قیمت کنسرو که از این دو ماده درست شده تغییر پیدا نکند. حتی آقای غضنفری وزیر صنعت و تجارت هم نظرش این است قیمت‌ها در صنایع کنسروسازی آزاد باشد که هم بتواند رقابت کند و هم به نفع مصرف‌کننده باشد. مشکلاتی در بسته‌بندی نیز وجود دارد، بویژه ماهی تن که مواد اولیه تولید کنسرو ماهی است سال گذشته کیلویی 2 هزار 500 تومان بود امسال به 5 هزار و 400 تومان افزایش یافته است و این قیمت از شیلات بندرعباس برای ماهی صنعتی اسکیپ‌جک یا ماهی هوور یا گیدر است که وقتی مواد اولیه افزایش یافته آیا می‌شود قیمت تن ماهی ثابت نگه داشته شود. واقعا سخت است،حتی اگر قیمت 10 تا 15 درصد اضافه شود باز پاسخگوی افزایش هزینه نیست. نمی‌توان به صورت دستوری قیمت را ثابت نگه داشت از سوی به صورت غیرمنطقی نمی‌توان قیمت‌ها را افزایش داد چون ما یک تشکیلات مردمی غیردولتی و صنفی هستیم و نمی‌گذاریم واحدهای تولید کننده به مصرف‌کننده اجحاف کنند. بویژه امسال که سال حمایت از تولید ملی و کار و سرمایه ایرانی از جانب مقام معظم رهبری اعلام شده است.

فارس: تعداد واحدهای کنسروسازی در کشور چند واحد است و ظرفیت جذب محصول خام این واحدها چگونه است.

میررضوی: از حدود 2 هزار واحد کوچک و بزرگ تولید کنسرو در کشور 220 واحد از کنسروسازی گوشتی و غیرگوشتی زیر نظر این سندیکای کنسروسازی ایران قرار دارند چون عضویت در یک تشکل غیردولتی اجباری نیست، مگر اینکه برخی از واحدها مشکلاتی داشته باشند که در آن صورت به سندیکا مراجعه می‌کنند.

در حال حاضر با سازمان حمایت از مصرف کنندگان قراردادی امضا کرده‌ایم که هر گونه افزایش قیمت محصول باید با نظر انجمن‌ها باشد.واحدهای تولیدی ریز قیمت‌های خود را ارائه کنند که بررسی کرده و به صورت کتبی قیمت جدید را اعلام و از طریق سازمان بازرگانی استانهای مربوطه از طریق سامانه 124 به اطلاع مردم می‌رسانیم و این قیمت در سامانه ثبت می‌شود در حال حاضر این مسئله اجرا می‌شود.

فارس: برای چند استان و چند واحد تولیدی قیمت‌گذاری از طریق سندیکا انجام شده است؟

میررضوی: برای 31 استان کشور این مسئله بخشنامه شده و از طریق سازمان حمایت اعلام می‌شود.تاکنون واحدهایی که مراجعه کردند برای آنها تعیین قیمت کرده‌ایم و این مسئله اجرا می‌شود.ما تاکنون برای 30 تا 40 واحد تولیدی که مراجعه کرده‌اند تعیین قیمت کرده‌ایم بقیه واحدها هنوز مراجعه نکرده‌اند و قیمت آنها بطور طبیعی در سامانه وجود ندارد بنابراین باید حتما مراجعه کنند.

فارس: میزان محصول خام که جذب صنایع کنسرو ایران می‌شود چه مقدار است؟

میررضوی: میزان مواد خام جذب شده آمار مشخصی ندارد به عنوان مثال در زمینه صنایع رب سازی سالانه 6 میلیون تن گوجه‌فرنگی جذب صنایع رب سازی می‌شود که یک میلیون تن رب گوجه‌فرنگی تولید می‌شود که حدود 400 هزار تن مصرف داخلی و 600 هزار تن به صورت بسته‌بندی و فله اسپتیک صادر می‌شود.

فارس: چرا برخی از محصولات رب تولید داخل کیفیت ندارد و بزودی در یخچال خراب می‌شود؟

میررضوی: برندهای مختلفی در صنایع رب سازی وجود دارد آنهایی که عضو سندیکا هستند با بهترین کیفیت تولید می‌کنند که اگر اسامی آنها را بگویم تبلیغ می‌شود، اما حدود 60 تا 70 کارخانه رب سازی عضو این سندیکا هستند و نظارت از نظر کیفیت بر عهده وزارت بهداشت و سازمان استاندارد است که آنها به صورت رندوم و تصادفی محصولاتی از فروشگاه‌های شهر تهیه می‌کنند و مورد آزمایش قرار می‌دهند که هزینه گزافی دارد و بعد این هزینه را از کارخانه تولید کننده مطالبه می‌کنند که مثلا فلان مبلغ هزینه آزمایش محصول شما در بازار شده است و آنها مجبورند بپردازند. اما برخی از واحدهای تولیدی شناسنامه‌دار نیستند و محصولات بی‌کیفیت یا کم کیفیت تولید می‌کنند.

فارس: حجم کل نیاز سرمایه در گردش برای واحدهای کنسروسازی چقدر است؟

میررضوی: سرمایه در گردش هر واحد تولیدی فرق می‌کند برخی دارای بخش آرندی تحقیق و توسعه هستند که هزینه بالایی دارند و دارای برند ملی بوده و سالانه بالای 100 میلیارد تومان سرمایه در گردش دارند اما برخی واحدها کوچک هستند و سالانه 5 تا 10 میلیارد تومان سرمایه در گردش لازم دارند پس این نیاز متفاوت است و عدد ثابتی نمی‌توانند بگویند و ا گر فقط نیاز 220 عضو این سندیکا را بگویم کل نیاز صنعت نخواهد بود.

فارس: با وجود تشکیل بانکهای گوناگون خصوصی و دولتی چرا این بانکها سرمایه در گردش لازم را در اختیار تولید‌کنندگان نمی‌گذارند؟

میررضوی: مشکل اصلی اولا مسائل انقباضی و یا بودجه‌ای بانکها است که از آن خبر نداریم و هیچ واحد تولید کننده‌ای نیست که بدهی نداشته باشد. اگر در یک جا دولت دستورالعمل صادر می‌کند که تا فلان مبلغ وام به واحدهای تولیدی بدهید، بانک می‌گوید به شرطی که آن واحد بدهی نداشته باشد در حالی که همه واحدهای تولید کننده صددرصد به بانکها بدهکارند. واحدهای تولیدی چون بدهی دارند طبق مقرارت نمی‌توانند وام بگیرند و این واحدها غیردولتی هستند و بانکها نمی‌توانند با وجود بدهی به آنها وام بدهند.

فارس: حجم کل بدهی صنعت کنسروسازی به بانک چقدر است؟

میررضوی: میزان دقیق آن را نمی‌دانم.

فارس: وقتی یک مصرف کننده محصول کنسروی خریداری می‌کند بلافاصله پولش را به مغازه‌دار می‌دهد پس چگونه واحدهای تولید کننده به بانک بدهکارند؟

میررضوی: بله مصرف کننده پول نقد به مغازه‌دار می‌دهد اما مغازه‌دار جنس کارخانه را نقدی نمی‌خرد و بسیاری از موارد محصولات آنها را به صورت نسیه خریداری می‌کنند که پس از فروش کل جنس پول به کارخانه می‌دهد،در حالی که کارخانه کنسروسازی مواد اولیه را به صورت نقد می‌خرد آن را در قرنطینه نگهداری می‌کند و بعد تولید می‌کند و هر واحد تولیدی حدود 4 تا 5 ماه صبر می‌کند تا پول محصول فروخته شده‌اش برگردد. یعنی هر واحد تولید کنسرو همواره بین 4 تا 5 میلیارد تومان به مدت 4 تا 5 ماه در مسیر دارد که این پول از بازار برگردد این معطلی سرمایه هزینه مالی دربر دارد که گرچه خریدار محصول آن را نقد می‌خرد اما این پول در سوپرمارکت جذب می‌شود و به فاصله‌ای به کارخانه‌دار می‌رسد. هیچ کارخانه‌داری پول نقدی نمی‌تواند بگیرد اما فروشگاه‌ها از مردم پول نقد دریافت می‌کنند.

فارس: به چشم خود بارها دیده‌ایم ویزیتورهای (فروشنده‌های سیار) کارخانه‌های مختلف محصول تحویل مغازه می‌دهند و پول نقد دریافت می‌کنند.

میررضوی: این مسئله در مورد کارخانه‌های لبنی صحت دارد، اما در مورد کارخانه‌های کنسرو که صد قلم کالای کنسروی تولید می‌کنند شامل انواع مربا، ترشی، انواع سس سرد و گرم، انواع رب، کنسروهای گوشتی و غیرگوشتی، خوراک لوبیا، خوراک بادمجان و سایر خوراک‌های کنسروی هیچ کدام به صورت نقدی فروخته نمی‌شود، بلکه براساس تاریخ مصرف که از 6 ماه تا 2 سال است در مغازه نگهداری شده و هر وقت مغازه‌دار همه محصول را فروخت پول آن را به کارخانه‌دار می‌دهد.

فارس: با توجه با راه‌اندازی صندوق توسعه ملی آیا این صنایع از صندوق وامی دریافت کرده‌اند.

میررضوی: تاکنون حتی یک دلار هیچ کدام از واحدهای تحت پوشش این سندیکا از صندوق توسعه ملی وامی نگرفته است.

فارس: اگر خدای ناکرده اتفاق ناگواری در کشور بیفتد صنایع کنسرو تا چند سال می‌توانند از نظر مواد غذایی کشور را اداره کنند؟

میررضوی: بستگی به مواد اولیه دارد که اگر مواد اولیه به این واحدها برسد می‌توانند تولید کنند. یکی از مشکلات کارخانه‌های کنسروسازی این است که به دلیل حجم تولید مشکل ذخیره‌سازی و نگهداری مواداولیه در انبارهای مناسب دارند که ظرفیت انباری در کشور به قدر کافی وجود ندارد، البته هر واحد تولیدی برای خود ذخیره‌سازی محدود دارد که آمار آن مشخص نیست اما هر واحد بین 3 تا 6 ماه مواد اولیه را می‌تواند ذخیره‌سازی کند و محصول آن را به بازار عرضه کند. از طرفی به دلیل نداشتن نقدینگی و عدم ثبات قیمت محصول امکان نگهداری بیش از این برای مواد اولیه وجود ندارد.

فارس:برخی از کارخانه‌های تولید کنسرو به چشم خود دیده‌ایم بهداشت و کیفیت را رعایت نمی‌کنند، این هم معضلی در صنعت غذاست؟

میررضوی: واحدهای تولیدی تحت پوشش این سندیکا با آخرین تجهیزات و آخرین سیستم تولید می‌کنند و برخی از مواد اولیه آن با دست سر و کار ندارند و به وسیله دستگاه بسته‌بندی می‌شوند، اما برخی از محصولات در بازار مانند خیارشور و زیتون فله عرضه می‌شود که منشاء‌بیماری و کثافت است و وزارت بهداشت باید از آن جلوگیری کند. مسئولان و ماموران وزارت بهداشت در واحدهای تولید کنسرو مرتب حضور پیدا می‌کنند و اگر مشکل بهداشتی ببینند آن کارخانه را پلمپ کرده و از ادامه تولید جلوگیری می‌کنند