زاينده‌رود، درگير مخالفان و موافقان

اقتصاد ایران آنلاین: طرحی که قرار بود با عنوان بهشت آباد، بهشتی برای زاینده رود و بقیه شهرها به ارمغان بیاورد، حالا هر گوشه‌اش تبدیل به یک بحران شده است، بحرانی که موافقان و مخالفان بسیاری دارد. طرح بهشت‌آباد عنوانی است که برای انتقال آب از چهار محال و بختیاری به اصفهان به کار برده می‌شود. این طرح بزرگ که قرار بود با ظرفیت انتقال سالانه یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب، آب را به فلات مرکزی منتقل کند، حالا در بین تدابیر مختلف سردرگم شده است، بماند که حسن کامران آب پاکی را در رابطه با توسعه این پروژه روی دست همه ریخته و گفته: این تونل به هیچ وجه مشکل بودجه ندارد، بلکه مشکل آن زمین های سست است. به گفته این نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی، ریزش هایی که در راه کندن این تونل صورت می گیرد، نمی گذارد که این پروژه به راه خود ادامه دهد. وي تاكيد مي‌كند كه با کارشناسان خارجی هم صحبت شده و آنها بر این اعتقاد هستند که نمی شود کاری کرد. زيرا مسير انتخابي براي احداث اين تونل عقلاني نيست. اما اگر هم بشود کاری کرد، مخالفان با این طرح آنقدر زیاد هستند که این پروژه هر از چند گاهي راه توقف را در پیش مي‌گیرد و دوباره كار خود را از سر مي‌گيرد.

عوامل خشكي زاينده رود

کارشناسان مخالف که گاهی پای مجلسیان را هم پیش می کشند، کسانی هستند که اعتقاد دارند: عوامل زیادی در خشک شدن زاینده‌رود در منطقه پايین دست لنجان و مبارکه و محل شهر اصفهان موثر هستند. انتقال غیر اصولی و غیرعلمی آب از سرشاخه‌های زاینده‌رود در منطقه کوهرنگ بختیاری به استان‌های کرمان و یزد و شهر کاشان، احداث غیرمنطقی و طبیعت ستیزانه صنایع بزرگ نظیر فولادسازی و پتروشیمی در حاشیه رودخانه در استان اصفهان که آب زیادی مصرف می‌کنند، پايین بودن راندمان کشاورزی در استانهای چهارمحال و بختیاری و اصفهان به ویژه استان اصفهان که حجم کشاورزی آن بسیار بیشتر از استان کوچک چهارمحال و بختیاری است، کاشت محصولات کشاورزی پر مصرف نظیر برنج و ذرت علوفه‌ای، برداشت آب از رودخانه و پمپاژ آن به دامنه‌های کوه‌ها برای کاشت و آبیاری درختان تزئینی ویژه پارک‌ها و کمپ‌های گردشگری از عوامل هدر رفت آب زاینده‌رود است و این طرح هم نمی تواند دردی از كم آبي اصفهان را درمان کرده و تنها مسکنی است که موقتا مشکل را حل خواهد کرد.

از میان مخالفان نمایندگان خوزستان بر این مسئله اذعان دارند که مطالعه طرح انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی در سالهای پیش بدون نظارت مدیران اجرایی استان از طریق وزارت نیرو در دستور کار قرار گرفته است، اما مسئولان اصفهانی بر آن تاکید داشته و به شدت بر اجرای آن مصر هستند و از هر ابزاری جهت تحقق اهداف خود بهره می‌جویند. مصداق آن سخنان معاون سیاسی و امنیتی استانداری اصفهان است. محمدمهدی اسماعیلی گفته است: «هیات دولت(منظور هيات دولت دهم) طرح‌های خوبی برای آبرسانی به فلات مرکزی ایران دارد که می‌توان احداث تونل بهشت آباد را یکی ازاین طرح‌ها بیان کرد.» وی اظهارداشته اجرایی شدن پروژه انتقال آب به فلات مرکزی نه تنها برای استان اصفهان بلکه برای استان چهارمحال و بختیاری نیز سودمند است چرا که دلیلی وجود ندارد تا این حجم آب که می‌تواند مشکل کم‌آبی بسیاری از استانها را رفع کند به رودخانه کارون و پس از آن به خلیج فارس سرازیر شود.

آب كارون مازاد بر نياز نيست

گفته های محمد مهدی اسماعیلی، اما با مخالفت دبیر جامعه اسلامی مهندسین استان خوزستان روبه‌رو شده چرا که او در سخنانش تاکید کرده است: نمایندگان استان‌های پیگیر انتقال آب در نشست‌هایی که بنده با آنها از نزدیک داشته‌ام، متاسفانه بر یک موضوع که حرف مشترک آنهاست، تاکید دارند، اینکه کارون مازاد آورد یا آب زیادی دارد و این حجم آب دارد هدر می رود و بلااستفاده به دریا می‌ریزد، پس بگذارید استان‌های نیازمند از آن استفاده کنند.

محمدجعفر فلسفی ادامه داد: وزارت نیرو نیز به عنوان متولی آب کشور،خود را موظف به توزیع عادلانه آب می‌داند و معتقد است باید به دور ازبخشی نگری و تعصب این مسئله پیگیری شود. در حالي‌كه مسئولان استان اصفهان که یکی از آنها حاج رسولیها، رئیس شورای اسلامی شهر اصفهان است، طرح بهشت آباد به فلات مركزي را موثرترين راه نجات زاينده رود مي‌دانند، كارشناسان بر اين باور هستند كه به دليل عدم واقع بينی، اين طرح نه تنها مشكل زاينده رود را حل نمی كند، بلكه بزرگ‌ترين آسيب را به زاينده رود وارد خواهد كرد و به نظر می‌رسد مطالعات اساسی در این خصوص صورت نگرفته است.

اجراي طرح تونل بهشت آباد آثار منفي بسيار دارد

دبیر جامعه اسلامی مهندسین استان خوزستان که خودش یک متخصص منابع آب محسوب می شود در این زمینه می گوید: مسئولان ادعا دارند که بر روی این طرح مطالعه کرده‌اند اما آنها تنها مشخصات فنی تونل و آورد آب و شرایط فیزیکی را بررسی کرده‌اند و به سایر پیامدها و تبعات اجرای این طرح توجه نکرده‌اند، اما طبق مطالعات زیست محیطی که بنده در این زمینه داشته‌ام اجرای طرح‌های انتقال آب آثار منفی بسیاری در بر دارد. مشکلی که اجرای طرح‌های انتقال آب در پی دارد بر هم خوردن اکوسیستم‌های طبیعی است چرا که از قدیم الایام تمدن‌ها در کنار آبها شکل گرفته‌اند حال اگر این آب به محل دیگری منتقل شود چه اتفاقی برای این تمدن‌های قدیمی خواهد افتاد. آخوندعلی می افزاید: کارون به لجن‌زار تبدیل شده و آبی درون آن باقی نمانده و تعداد زیادی از آبزیان آن در خطرند. همچنین لکه‌های آلودگی وقتی آب کارون محدود می‌شود به درون آن پیشروی می‌کنند.

تونل بهشت آباد تكرار تجربه تلخ چشمه لنگان است

این متخصص منابع آب با اظهار نارضایتی از برداشت بی‌مهابای آب ازسرشاخه‌های رودخانه‌های خوزستان یادآور می شود: مگر خوزستان چقدر آب دارد؟ آیا تونل‌های يك و ۲ و ۳ کافی نبود یا اینکه چون مشکلاتشان را حل کرد، اکنون طمع آنها زیادتر شده و از غفلت مسئولان مبدا می‌خواهند به سود خود بهره‌برداری کنند به همین خاطر دائما از طریق لابی با مسئولان ذیربط و ایجاد فشار سعی دارند تا هر طور شده طرح‌های مورد نظر خود را اجرا کنند و حتی به آبراه‌های کم جان ما نیز رحم نمی‌کنند.

کارشناسان غير اصفهاني در مورد اجراي اين طرح همگي معتقدند که طرح بهشت آباد تکرار تجربه تلخ تونل «چشمه لنگان» است. آنها مي‌گويند با احداث تونل چشمه لنگان بسياري از چشمه‌ها و قنات‌ها از بين رفت و روستاهايی مانند «سيبک»،« نهضت آباد» و «وحدت آباد»، اراضی خود را از دست دادند. در حالی‌که مخالفان همچنان ساز مخالفت می نوازند و موافقان هم در سرنای موافقت می دمند، اما از سوی دیگر جعفری، نماینده کشاورزان در منطقه فلاورجان مسئله ای را آشکار می کند که وزارت نیرو را زیر سوال می برد، به گفته او زمانی که کلنگ این تونل زده شد درصدی پول از کشاورزان گرفتند تا به آنها از این تونل سهام بدهند، اما نه برگه ای مبنی بر این کار به ما دادند و نه حقآبه ای برای ما منظور کردند. سخنان او در حالی بیان می شود که وزارت نیرو چندی پیش اعلام کرده بود که حتی قبل از افتتاح این تونل آب آن برای یک‌سال فروخته شده و چیزی عایدزاینده رود و اصفهان نخواهد شد.

مشكل عدم شفافيت مسئولان است

در يك كلام مشكل اصلی اين طرح عدم شفافيت مسئولان و مديراني است كه تلاش بي‌وقفه براي اجراي شتابزده اين طرح دارند. در حالي‌كه تونل بهشت آباد به استناد نتايج مطالعات طرح بر منابع آب زيرزميني استان چهارمحال و بختياری اثر مستقيم دارد، مسئولان و مديران اصفهاني با قاطعيت اظهار مي‌دارند اين طرح هيچ مشكلي ايجاد نمي‌كند. در حالي‌كه با توجه به تجارب تونل سوم كوهرنگ و اظهارنظر مراجع معتبر رسمی، اجرای تونل بيش از سه دهه به‌طول خواهد انجاميد و به گونه‌اي صحبت مي‌شود كه در ذهن هر شهروند اصفهانی اينگونه تداعی شود كه با شروع طرح بهشت آباد به يك‌باره مشكل زاينده رود حل خواهد شد.

سخنان مسئولان توقع ايجاد كرده است

در حالي‌كه بخشي از حل مشكل كم‌آبي اصفهان به افزايش سهم آب اين استان و بخشي ديگر به رعايت مصرف آب توسط شهروندان و صرفه‌جويي در مصرف اين ماده حياتي بازمي‌گردد در اين ميان بايد اين نكته را هم مدنظر داشت كه اجراي طرح‌هاي كارشناسي راه‌حل مشكل است و طرح‌هاي بي‌برنامه و غيركارشناسي نه تنها مشكلي از اصفهان و كم‌آبي‌اش حل نمي‌كند كه باعث افزايش مشكلات مي‌شود چرا كه آغاز عمليات اجرايي طرح، توقعاتي ايجاد مي‌كند كه وقتي برآورده شدن آن توقع، مشمول مرور زمان مي‌شود باعث ناراحتي مردم و گلايه آن مي‌شود. هم‌‌اكنون تونل بهشت‌آباد آنچنان در بين اصفهاني‌ها شناخته شده است كه نقش جهان اصفهان، زيرا اغلب مسئولان دانسته يا نادانسته اجراي اين طرح را راه‌حل مشكل كم‌آبي اصفهان دانسته و راجع به آن سخن گفته‌اند

-دریاقدرتی پور