آمادگی ایران برای همکاری پژوهشی- تحقیقاتی در آبهای بین المللی

بنابراین داشتن این میزان خط ساحلی و وجود پهنه های آبی ارزشمند در شمال و جنوب کشور و لزوم حضور ایران در عرصه های جهانی اقیانوس شناسی، موجب توسعه این بخش در کشور شده است به گونه ای که اکنون توان رقابت با کشورهای صاحب نام در عرصه دریایی و اقیانوسی دارد.

وحید چگینی رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی روز چهارشنبه دراین باره به خبرنگار علمی ایرنا گفت: خوشبختانه نگاه دولت و وزارت علوم تحقیقات و فناوری بر بخش دریا و عرصه های تحقیقاتی اقیانوسی رضایت بخش است اما با توجه به اهمیت ورود به عرصه های بین المللی دریایی این نگاه باید پررنگ تر شود.

*** کشتی تحقیقاتی کلید ایران به عرصه های جهانی اقیانوسی

چگینی اظهارکرد: این پژوهشگاه در سال 89 که آن زمان در قالب مرکز ملی اقیانوس شناسی فعالیت می کرد برای اولین بار طرح ˈ اقیانوس شناسی آبهای عمیقˈ را به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ارایه کرد.

وی افزود:این طرح مورد بررسی و قرار شد به طرح ˈساخت کشتی تحقیقاتی اقیانوس پیماˈ تغییر نام دهد تا با در نظر گرفتن بحث فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز وارد عرصه شود و طرح را مورد حمایت قرار دهد.

چگینی ادامه داد:کشتی تحقیقاتی که توان رفتن به آبهای عمیق را داشته باشد در کشور وجود نداشت و برای این منظور از کشتی های صیادی و یا لجستیکی که از امکانات کافی برای انجام کارهای تحقیقاتی برخوردار نبودند استفاده می شد.

وی افزود: ازاین رو بیشتر بر روی ساخت کشتی تحقیقاتی با هدف ورود به آبهای عمیق تاکید شد و بر این اساس تفاهم نامه ای بین وزارت علوم تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با هدف ساخت کشتی تحقیقاتی اقیانوس پیما به امضا رسید و کارهای نظارت و اجرای آن به پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی واگذار شد.

چگینی گفت: در آن سال ( 89 ) زمان شروع اجرای طرح، مبلغ 10 میلیارد تومان اعتبار برای ساخت کشتی تحقیقاتی اختصاص یافت و زمان ساخت آن نیز 2 سال در نظر گرفته شد اما به دلیل وجود تحریم ها و افزایش قیمت ارز مشکلات اقتصادی پیش آمد که دو سال به 5 سال افزایش یافت.

وی افزود:بعد از آن مناقصه ساخت کشتی تحقیقاتی برگزار شد و در نهایت ساخت آن به صنایع دریایی کشور واگذار و مقرر شد کار طراحی را یک شرکت ایتالیایی انجام دهد که به علت وجود تحریم و برخی مشکلات پیش آمده شرکت ایتالیایی از همکاری دراین پروژه سرباز زد، از این رو کار طراحی و ساخت کشتی تحقیقاتی کاملا بومی و توسط محققان داخلی انجام شد.

چگینی گفت: بعد از انجام مناقصه قرار شد 8 میلیارد و 800 میلیون تومان برای ساخت کشتی تحقیقاتی به صنایع دریایی داده شود تا کار را انجام دهند، بعد از آن شورای راهبردی برای نظارت بر ساخت کشتی تشکیل شد که نظارت عالی ساخت بر عهده معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بود.

وی تاکید کرد: یکی از مشکلات بر سرراه ساخت کشتی تحقیقاتی تهیه یک سری قطعات خاص بود که باید از خارج تامین می شد که به دلیل تحریم و افزایش سه برابری قیمت ارز در آن زمان، دیگر اعتبار 10 میلیارد تومان کفاف نمی کرد بنابراین پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی پیشنهاد افزایش اعتبار را به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری داد که مورد موافقت قرار گرفت.

رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی افزود: بعد از آن معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اعتبار را به 11 میلیارد تومان افزایش داد و معاونت راهبردی ریاست جمهوری نیز با تامین 9 میلیارد تومان دیگر موافقت کرد بنابراین در مجموع 20 میلیارد تومان برای ساخت کشتی تحقیقاتی اعتبار در نظر گرفته شد که در سه مرحله به صنایی دریایی که سازنده کشتی است داده شد.

چگینی افزود:تجهیزات مورد نیاز بر روی کشتی نصب شده است اما در زمینه هیدروگرافی نیاز به نصب دو دستگاه سونار در کف و بغل کشتی داریم تا امکان شناسایی کف دریا و بغل های کشتی نیزفراهم شود.

وی ادامه داد: نصب این دستگاه ها به 6 میلیارد تومان اعتبار (جدا از اعتبار 20 میلیارد) نیاز دارند که امیدواریم تا پایان طرح ( دهه فجر سالجاری ) تامین و سونارها نصب شوند.

وی با بیان اینکه تمام اعتبار را معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تامین کرده است گفت:زمان به آب اندازی رسمی این کشتی هنوز مشخص نشده است، البته یکبار کشتی تحقیقاتی با هدف آزمایش های تنش آبی به آب انداخته شد، اما هنوز زمان رسمی افتتاح آن مشخص نیست.

این کشتی تحقیقاتی دارای 50 متر طول، 10 متر عرض ، 3.5 متر آبخور، دو آزمایشگاه تر و خشک، اتاق جلسات و رایانه است و می تواند 16 محقق و پژوهشگر و 11 نفر خدمه را به مدت 40 روز در خود جای دهد، همچنین می تواند تا 3 هزار مایل دریایی (حدود 5 هزار کیلومتر) از ساحل دور شود.

امکانات و تجهیزات این کشتی تحقیقاتی توان اندازه گیری پارامترهای فیزیک دریا، شیمی دریا، زمین شناسی دریا، هواشناسی دریا، محیط زیست دریا، زیست شناسی دریا و بوم شناسی دریا را دارد.

*** پایگاه تحقیقاتی جنوبگان

چگینی درباره ایجاد پایگاه تحقیقاتی ایران در جنوبگان گفت: یکی از اتفاقات خوبی که در این زمینه صورت گرفته است عضویت ایران در کمیته علمی تحقیقات جنوبگان است که سال جاری در مراسمی در نیوزلند، ایران به عنوان سی و نهمین کشور به عضویت این کمیته در آمد.

وی ادامه داد:تاکنون کمیته راهبری جنوبگان جلسات متعددی را برای ایجاد پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان برگزار کرده و به نتایج رضایت بخشی دست یافته است، در آخرین جلسه که با حضور معاون پژوهشی وزیر علوم تحقیقات و فناوری برگزار شد، کلیات طرح ایجاد پایگاه تحقیقاتی در جنوبگان به تصویب رسید و قرار شد فعلا پیشنهاد اجرای مرحله اول به وزارت علوم داده شود و مراحل بعدی بعد از نظر خواهی از سایر وزارتخانه ها صورت گیرد.

وی ادامه داد:تمام اعضا در مرحله اول اتفاق نظر داشتند که اعزام نیرو به قطب جنوب انجام شود و بودجه ای از طرف دولت در اختیار ما قرار گیرد بنابراین قرار است برنامه 3 سال آینده پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی اعزام محقق به جنوبگان باشد و مرحله بعدی مذاکره با وزارتخانه های مرتبط درباره ایجاد پایگاه در جنوبگان است.

چگینی گفت:قبل از ایجاد پایگاه در جنوبگان قرار شد تعدادی از محققان ایرانی به یکی از پایگاه های تحقیقاتی مستقر در جنوبگان اعزام شوند که بر این اساس با کشورهایی مانند روسیه، استرالیا و نیوزلند که پایگاه دارند مذاکره کردیم و شاید سال آینده با چین نیز مذاکره کنیم.

وی افزود:با این کشورها در مورد کلیات حضور محققان ایرانی در پایگاه های آنها صحبت کردیم که در این میان با روسیه اشتراک نظر بیشتری داریم اما مساله مهم تامین اعتبار است زیرا در صورتی اجازه حضور در پایگاه خودشان را می دهند که اعتبار مورد نیاز این محققان تامین شود.

*** جمع بندی داده های گشت تحقیقاتی اقیانوس شناسی خلیج فارس

رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت:گشت تحقیقاتی اقیانوس شناسی و مطالعه اقیانوس شناختی خلیج فارس و دریای عمان یک پروژه یک ساله بود که اکنون به پایان رسیده است.

وی با بیان اینکه این طرح آذرماه 91 آغاز و آذر 92 به پایان رسید افزود: داده های به دست آمده این پروژه تحقیقاتی شامل بخش های شیمی، فیزیک، زمین شناسی و زیست شناسی دریا جمع آوری، تحلیل و ویراستاری شده که تا قبل از پایان سالجاری نهایی می شود.

*** جمع بندی اطلاعات سه طرح کلان پایش محیطی و پردازش داده های اقیانوس شناسی

چگینی گفت:پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی سه طرح کلان ˈ پایش محیطی و پردازش داده های اقیانوس شناسی خلیج فارس ˈ ، دریای عمان ˈ و ˈ دریای خزر ˈ را به طور جداگانه انجام داده است.

وی افزود: اکنون اجرای این طرح ها به پایان رسیده و امیدواریم بتوانیم نتایج آنرا چاپ و منتشر کنیم ، دراین طرح مجموعه کارهایی که در زمینه اقیانوس شناسی سه پهنه آبی خلیج فارس، دریای عمان و خزر در سطح جهان، منطقه و کشور انجام شد را جمع آوری کردیم.

چگینی گفت:اطلاعات جمع آوری شده در زمینه فیزیک، شیمی، زمین شناسی، زیست شناسی و آلودگی دریاها است که در قالب کتاب یا گزارش پژوهشی به چاپ خواهد رسید.

*** تکمیل بانک اطلاعاتی دریایی

رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی اظهار کرد: مرکز ملی داده های اقیانوسی دریایی این پژوهشگاه، تکمیل بانک های اطلاعاتی دریایی را در دستور کار خود قرارداده است و با برنامه ریزی انجام شده این بانک به تدریج کامل می شود که تاکنون پیشرفت های خوبی داشته است.

وی با بیان اینکه نرم افزاری های این بانک توسعه یافته است تاکید کرد: تمام نهادها و ارگان های دریایی و مرتبط می توانند از اطلاعات این بانک استفاده کنند.

*** پیشرفت در زمینه مدلسازی جریان های دریایی

چگینی گفت: مرکز ملی پیش بینی و هشدار مخاطرات دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی پیشرفت های چشمگیری در زمینه دقت در مدلسازی امواج، جریان ها و سونامی داشته است.

وی افزود: محققان این مرکز در حال مطالعه بیشتر این مدل ها هستند تا دقت مدلسازی ها بالاتر رود.

*** افتتاح رسمی مرکز منطقه اقیانوس شناسی غرب آسیا

وی اظهار کرد: ایران تنها کشور در منطقه است که مرکز منطقه اقیانوس شناسی غرب آسیا را ایجاد کرده است، این مرکز در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی مستقر و قرار است سال آینده به طور رسمی افتتاح شود.

چگینی افزود:برای این منظور قطعنامه نهایی بین وزیر علوم تحقیقات و فناوری و دبیر کل یونسکو به امضا رسیده است و اکنون در حال تدارک افتتاح رسمی این مرکز با حضور مقاماتی از یونسکو، کمیسیون بین دولتی و مقامات داخلی هستیم.

وی گفت: پیشنهاد راه اندازی این مرکز از سوی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با هدف ارتقای علوم و پژوهش های اقیانوس شناسی در کشور در سال 2010 میلادی به کمیسیون ملی یونسکو ( سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد ) در ایران ارایه شد.

چگینی توسعه اقتصادی در منطقه ، مدیریت محیط زیست دریایی ، مدیریت اقیانوسی و سواحل، توسعه پژوهش و آموزش در زمینه اقیانوس شناسی، تغییر اقلیم، بهره برداری از صنایع اقیانوسی، فعالیت های بین المللی ، تبادل فناوری و دانش روز اقیانوس شناسی با کشورهای منطقه و ظرفیت سازی در منطقه را از جمله مهمترین اهداف راه اندازی مرکز منطقه ای اقیانوس شناسی غرب آسیا اعلام کرد.

***برگزاری نشست مرحله دوم پروژه گشت بین المللی اقیانوس هند در تهران

رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت:در سال جاری در زمینه ارتباطات بین المللی پیشرفت های خوبی حاصل شده و قرار است مرحله دوم گشت بین المللی تحقیقاتی اقیانوس هند برگزار شود که نشست آن اواخر اسفندماه سال آینده در تهران خواهد بود.

به گفته وی اولین مرحله از گشت های بین المللی اقیانوس هند در سال 1962 میلادی آغاز شد و به مدت 50 سال ادامه داشت.

چگینی ادامه داد: کارهای مرحله دوم این گشت از فوریه 2014 آغاز شد و ایران نیز برای حضور در این گشت اعلام آمادگی کرد.

وی گفت:این گشت نه فقط با کشتی انجام می شود بلکه از ماهواره هم برای بررسی جنبه های مختلف اقیانوس هند و دریاهای حاشیه ای استفاده می شود.

رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی ادامه داد: در این گشت چهار محور اصلی فیزیک دریا، شیمی دریا، زیست شناسی دریا و زمین شناسی دریا مورد بررسی قرار می گیرد.

وی گفت: اجرای مرحله دوم گشت تحقیقاتی اقیانوس هند در چهل و هفتمین نشست شورای اجرایی کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی مطرح شد زیرا برای اجرایی شدن باید به تصویب شورای اجرایی کمیسیون بین دولتی اقیانوس شناسی( IOC ) و مجمع عمومی IOC می رسید که بعد از مطرح شدن، اجرای آن مورد تاکید این شورا و مجمع قرار گرفت.

*** انتخاب ایران به معاونت شبکه علمی اقیانوس شناسی کشورهای اسلامی به مدت 2 سال

چگینی گفت:در نشست بین المللی که با عنوان ˈ نواحی حفاظت شده ساحلی و خورها ˈ در ترکیه برگزار شد، ایران بعد از هشت سال متوالی دوباره به مدت 2 سال دیگر به معاونت شبکه علمی اقیانوس شناسی کشورهای اسلامی انتخاب شد.

وی افزود: در این نشست سه نفر از کشورهای ایران، هند و استرالیا برای پست معاونت معرفی شدند که ایران به علت همکاری خوب با این شبکه برای معاونت انتخاب شد.

*** 28 دانشجوی دکترای پژوهش محور

چگینی گفت: اکنون 28 دانشجوی دکترای پژوهش محور در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی وجود دارد که به کارهای میدانی و پژوهشی با کیفیت بالا مشغول هستند.

وی افزود: به هر دانشجو 15 میلیون تومان اعتبار داده شد تا برای انجام کارهای میدانی، خرید نرم افزار یا کتاب استفاده کنند، همچنین 40 نفر هیات علمی در پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی حضور دارند.

*** حفاری تا عمق 750 متری در خزر برای اولین بار

رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: این پژوهشگاه تفاهم نامه ای را با شرکت نفت خزر منعقد کرده است که بر این اساس منابع آلوده کننده خزر مورد مطالعه قرار می گیرد.

وی افزود:بر این اساس با مدلسازی از منبع آلوده کننده، مشخص می شود اگر منبع در این پهنه آبی رها شود چه اتفاقی خواهد افتاد و چگونه می توان آنرا ردیابی کرد.

وی گفت: کارهای مطالعاتی این طرح در دریای خزر در حال انجام است و برای اولین بار در تاریخ اقیانوس شناسی خزر در عمق 750 متری از جریان های فیزیکی و شیمیایی دریا داده برداری شده است.

*** همکاری با نهادهای مرتبط با دریا

چگینی ادامه داد: در سالجاری در خصوص همکاری و هماهنگی با نهادهای مرتبط با دریا مانند سازمان حفاظت محیط زیست، بنادر و دریانوردی، نقشه برداری، زمین شناسی، شیلات، انرژی اتمی، وزارت نیرو ، نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی دریایی سپاه پاسداران پیشرفت های خوبی داشته ایم و تفاهم های خوبی حاصل شده است.

منبع: ایرنا