پرورش میگو باعث احیای تالاب بین‌المللی گمیشان می‌شود

بعد از گذشت دوماه از تخریب دامنه دار تالاب بین‌المللی گمیشان با ده‌ها دستگاه لودر و بیل مکانیکی به منظور انتقال آب تالاب و دریای خزر به مزارع پرورش میگو، دستور توقف عملیات تخریب تالاب دو هفته قبل در شرایطی برای شیلات و پیمانکارش از سوی شورای تأمین استانداری گلستان صادر شد که عملاً بیش از 70 درصد کانال 16کیلومتری انتقال آب حفاری شده بود.

با صدور دستور شورای تأمین استان بسیاری از لوردها و بیل‌های مکانیکی از تالاب خارج شدند اما چهار روز بعد از آن، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان شیلات ایران کانال‌های سه گانه آبرسان به گمیشان را با حضور مسئولان استانی و رئیس محیط زیست شهرستان بندرترکمن افتتاح کرد!این اقدام در حالی صورت گرفت که نماینده سازمان بازرسی کل کشور مستقر در سازمان محیط زیست دو هفته قبل به «ایران» گفته بود: «احداث کانال سوم آبرسان از تالاب گمیشان به مزارع میگو غیر قانونی است و در دست پیگیری است» اما حسن صالحی رئیس سازمان شیلات ایران به‌رغم دستور شورای تأمین استان، کانالی را که تا 70 درصد آن با مجوز اداره کل محیط زیست گلستان احداث شده بود دو هفته قبل افتتاح کرد. حسن صالحی در گفت‌و‌گو با «ایران» در پاسخ به اینکه چطور در زمان توقف عملیات به دستور شورای تأمین این کانال را افتتاح کرده گفت: ما در گمیشان برای چهار هزار هکتار از مزارع پرورش میگو و کانال‌های آبرسان آن از تالاب، قبلاً مجوزهای لازم را از محیط زیست گرفتیم و این مزارع پروانه تأسیس و تمامی مجوزهای لازم را اخذ کرده‌اند اما دوستان محیط زیست فقط نسبت به مسیر کانال حفر شده اعتراض داشتند که آن هم به دلیل نداشتن اطلاعات بود که در این مدتی که پروژه متوقف شد قرار شد این اطلاعات که توسط مشاور ما انجام شده در اختیارشان قرار گیرد.صالحی افزود: تمامی پروژه‌های آبزی پروری در کشور از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی است و همه مدیران استان گلستان در مورد این پروژه خاص پشتیبان ما هستند و انتظار من از شما که خود فردی متخصص هستید این است که به ما کمک کنید چون در این استان بیش از چهار هزار نفر فارغ‌التحصیل رشته شیلات بیکار داریم و باید برای آنها شغل ایجاد کنیم.

به خاطر امنیت مرزها باید میگو پرورش دهیم
او در پاسخ به اینکه چرا به جای پرورش ماهیان خاویاری که بومی منطقه است اقدام به پرورش و معرفی گونه غیربومی میگوی آب شور در شمال کشور در حاشیه تالاب گمیشان کرده‌اند گفت: ببینید منطقه گمیشان یک منطقه مرزی است و ما به لحاظ امنیتی فقط می‌توانیم میگو پرورش دهیم. صالحی در واکنش به اینکه چه ارتباطی بین امنیت مرزها و پرورش گونه غیر بومی میگو وجود دارد گفت: «فقط می‌توان میگو در این منطقه کار کرد ضمن اینکه برای ماهیان خاویاری هم درصدد ایجاد مزرعه 400 هکتاری هستیم که فعلاً در دست مطالعه است و انتظار دارم شما نیز کمک ما باشید.»در حالی که مزارع پرورش میگوی گلستان در 4 سال گذشته آسیب‌های زیادی به دلیل حفر کانال‌های انتقال آب در قلب تالاب و معرفی گونه غیر بومی میگو به آبزیان تالاب داشته اما صالحی به «ایران» می‌گوید: این پروژه یک پروژه ملی است و در سطح شوراهای ملی در مورد آن تصمیم‌گیری شده و به نظر من این کانال هیچ مزاحمتی برای تالاب نخواهد داشت و اتفاقاً معتقدم پروژه میگو، تالاب را هم احیا می‌کند چون ما آب را از دریا به تالاب و سپس مزارع می‌آوریم و از این آب تالاب نیز منتفع خواهد شد وگرنه وضعیت گمیشان امروز بسیار بدتر از دریاچه ارومیه می‌بود!در همین حال حمید ظهرابی، معاون محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره اینکه چطور این پروژه به رغم دستور توقف عملیات از سوی شورای تأمین استان و غیر قانونی بودن کانال سوم آبرسان از نگاه سازمان بازرسی کل کشور اکنون افتتاح شده گفت: من خودم از این کانال‌ها دو سه هفته قبل بازدید داشتم و نکته این است که تمامی کانال‌های انتقال آب مجوز دارد و این‌گونه نیست که مجوز نداشته باشد و گزارش ارزیابی آن نیز در کمیته تبصره ماده 2 استان تأیید شده و در چارچوب قانون تمامی مجوزهایش را دریافت کرده منتها موضوعی که ما پیگیر شدیم تا این طرح تعطیل شود این بود که کارفرما به تعهداتش در قبال کانال دوم عمل نکرده و بعد رفته کانال سوم را احداث کرده لذا طرح را متوقف کردیم تا تعهداتشان را عملی کنند و نگرانی شما و اینکه این کانال‌ها باعث قطع ارتباط شمال و جنوب تالاب شده را رفع کنند.

او افزود: تا جایی که من می‌دانم پروژه تمام نشده که بخواهد افتتاح شود. ظهرابی درباره اثرات سوء پرورش گونه غیر بومی میگو در حاشیه تالاب گفت: متأسفانه این میگوی غیر بومی نیاز به یک اکوسیستم آب شور دارد برای همین حتی یکسری موادی به آب اضافه می‌کنند تا آب را شورتر کنند و گاهی شاهد فرار میگوها به کانال‌ها بودیم ولی جای نگرانی نیست و نمی‌توانند تهدیدی برای تالاب باشند.طرح توسعه چهارهزار هکتاری پرورش میگو از سال 1390 تاکنون با حفر چندین کانال انتقال آب از تالاب به مزارع میگو و کانال‌های تخلیه پساب به داخل تالاب آسیب‌های زیادی به تالاب بین‌المللی گمیشان وارد ساخته و معاون سابق محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست یکماه قبل دستور توقف این عملیات و طرح شکایت از مجریان طرح به محاکم قضایی را از اداره کل محیط زیست استان گلستان خواستار شد اما این اداره کل بی‌توجه به دستور معاون سازمان محیط زیست تا یکماه بعد مجوز حفر کانال آب در داخل تالاب را صادر کرد.

امید صدیقی، ‌کارشناس گروه آبزیان دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در این باره به «ایران» می‌گوید: پرورش میگو در شرق خزر آن هم در شرایطی که این منطقه زیستگاه اصلی ماهیان خاویاری است اصلاً توجیه ندارد و به لحاظ آمایش سرزمین و توسعه پایدار غیر قابل قبول است. ما به جای اینکه بیاییم ماهیان خاویاری با ارزش افزوده بسیار بالا را در منطقه‌ای که زیستگاه اصلی آن است پرورش دهیم، سراغ میگو و آن هم گونه غیر بومی رفته‌ایم و بودجه سنگینی را طی بیش از یک دهه در این منطقه حساس زیست محیطی هزینه کرده‌ایم. در حالی که اگر این سرمایه‌گذاری از همان سال‌های دهه 80 روی تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری صورت می‌گرفت هم به لحاظ اقتصادی نتایج بهتری حاصل می‌شد و هم به احیا و بازسازی ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری کمک می‌شد و همچنین اشتغال و معیشت پایدار برای جوامع محلی بشدت محروم منطقه تأمین می‌شد. حتی از چند سال قبل بارها هشدار داده شد ولی کسی گوش نکرد و الان مشکلات این طرح شروع شده، هزاران تن پساب آلوده این مزرعه پرورشی به دریا و تالاب گمیشان که بشدت آسیب پذیر است وارد شده است آن هم بدون تصفیه، از سوی دیگر سال‌های اخیر هم که پسروی دریای خزر شدت گرفته غلظت آلودگی‌ها بالاتر رفته و وضعیت را بدتر کرده است.

این کارشناس افزود: پرورش گونه غیر بومی میگوی وانامی هم مشکلات دیگری را ایجاد کرده چنانکه همان معدود تعهدات شیلات مبنی بر ایجاد تمهیدات لازم برای کاهش مخاطرات و ریسک این گونه غیر بومی انجام نشد. مثلاً برای جلوگیری از فرار میگو‌های پرورشی به تالاب و دریا اقدام مؤثری صورت نگرفت و در عمل صدها هزار قطعه از این گونه غیر بومی از طریق همان کانال‌های خروجی پساب سایت پرورش میگو وارد تالاب و دریای خزر شده به طوریکه الان در بخش‌هایی از تالاب که آب هست صیادان می‌روند و این میگو را صید می‌کنند و عملاً این گونه غیر بومی وارد تالاب گمیشان و دریای خزر شده و گونه‌های بومی و زیستگاه‌های بشدت شکننده و آسیب پذیر تالاب گمیشان و پناهگاه حیات وحش میانکاله را تحت تأثیر قرار داده است.

به گفته او آخرین اقدام مخرب این مجموعه یعنی کانال‌های ساخته شده به صورت دیواره باعث قطع ارتباط بخش شمالی و جنوبی تالاب شده که این امر موجب تغییر تیپ طبیعی تالاب، چند پاره شدن تالاب، قطع ارتباط هیدرولوژیک و جلوگیری از حرکت آب‌های بخش شمالی تالاب به بخش جنوبی، تشدید روند خشک شدن تالاب و شکنندگی تنوع زیستی می‌شود. صدیقی تأکید کرد مجوز صادره جهت احداث کانال در تالاب بین‌المللی گمیشان فاقد اعتبار است و برای اخذ مجوز باید مراحل بررسی کارشناسی طرح از ستاد و سپس اداره کل استان طی می‌شد

منبع : روزنامه ایران