شادی از شادگان می‌رود /گ

حالا دیگر شمار سال‌هایی که تالاب شادگان در خوزستان در فهرست قرمز تالاب‌های بین‌المللی قرار گرفته به 24 رسیده است. 24 سال گذشت و هر سال اوضاع تالاب وخیم‌تر می‌شود، فاضلاب‌های شهری و زهاب نیشکر امان تالاب را بریده و حیات آبزیان و پوشش گیاهی آن را تحت تاثیر قرار داده است. البته فقط حیات تالاب نابود نشده، بلکه زندگی و معیشت مردمی که از قبل این تالاب روزگار می‌گذراندند هم دستخوش تغییرات ناخوشایندی شده و سایه نگرانی از کوچ مردم منطقه را بزرگ و بزرگ‌تر کرده است

می‌توان این نگرانی را در چشمان ساکنان روستای صراخیه؛ روستایی در میان تالاب بوضوح دید و از زبانشان شنید.

یکی از ساکنان روستای صراخیه با اشاره به این‌که روزگاری گیاهان لویی تالاب و ماهیان آن برای ساکنان روستا اشتغال‌زایی ایجاد می‌کرد به جام‌جم می‌گوید: زمانی‌که تالاب پر از گیاهان لویی بود، کار و کاسبی مردم هم به راه بود و با قطع این گیاهان به فروش آنها مبادرت می‌کردند. کم‌کم که گیاهان لویی خشک شدند و روز به روز از تعداد آنها کاسته شد، به ناچار ساکنان روستا هم به مشاغل دیگری روی آوردند.

عبدالزهرا به روزهایی که به صید ماهی در تالاب می‌پرداخته اشاره می‌کند و می‌افزاید: آن زمان که تالاب پر از ماهیان بومی بود و ذخایر آن مثل امروز رو به کاهش نگذاشته بود، بیشتر ساکنان روستا به ماهیگیری می‌پرداختند. علاوه بر ساکنان روستا افراد زیادی از گوشه و کنار نیز از شغل ماهیگیری بهره‌مند بودند.

به گفته وی، حالا دیگر برخی از ساکنان روستا بخصوص نسل جوان راهی شهر شده و در آنجا برای خود شغلی دست و پا کرده‌اند.

بوی تلخ پسماند می‌دهد

در همین حال مسئول مرکز بازدید کنندگان تالاب بین‌المللی شادگان، شور شدن تدریجی آب تالاب را یکی از دلایلی عنوان می‌کند که به مرور باعث ایجاد تحولاتی در ذخایر آبزی، پوشش گیاهی و پرندگان مهاجر تالاب شده است.

رحیم مجدمی با بیان این‌که هم اکنون نیمی از آب تالاب توسط پساب‌های نیشکر تامین می‌شود، به جام‌جم می‌گوید: در سال‌های گذشته و در فصول پر بارش، آب زیادی از طریق رودخانه جراحی وارد تالاب می‌شد به گونه‌ای که حدود 90 درصد آب تالاب را فراهم می‌کرد، اما با نیمه‌ خشک شدن رودخانه جراحی در سال‌های اخیر تالاب هم از آب شیرین محروم شد. فقط در تابستان دو بار آب این رودخانه روانه تالاب شد و در بقیه فصول فقط پساب‌های نیشکر هستند که آب مورد نیاز تالاب را فراهم می‌کنند.

وی می‌افزاید: در کنار پساب‌های نیشکر که میزان EC (املاح هادی موجود در آب) آب را بالا می‌برند، (‌حدود ده هزار میکروموس) این شوری زیاد زمینه را برای رشد هر چه بیشتر گیاهان نی و جگن فراهم کرده است. استفاده از نیترات و سموم شیمیایی نیز که برای رشد نیشکر استفاده می‌شود پس از شست‌وشو و ورود به آب، رشد آبزیان تالاب و زندگی آنها را تحت تاثیر قرار داده است، به گونه‌ای که دیگر نام و نشانی از ماهیان بومی تالاب باقی نمانده است.

تیلاپیا هم دیگر چاره‌ساز نیست

مسئول مرکز بازدیدکنندگان تالاب بین‌المللی شادگان با بیان این‌که اخیرا شیلات ماهی تیلاپیا را به آب‌های تالاب وارد کرده، می‌گوید: هرچند رهاسازی بچه ماهیان توسط شیلات برای افزایش ذخایر آبزی تالاب اقدام خوب و موثری است اما رها کردن ماهی تیلاپیا در جهت عکس افزایش ذخایر آبزی تالاب عمل می‌کند، چرا که این ماهی مهاجم بوده و سایر ماهیان تالاب را از بین می‌برد. تکثیر زیاد ماهیان تیلاپیا از یک‌سو و از بین رفتن گربه ماهیانی که روزگاری در آب شیرین تالاب زیست می‌کردند و دشمن تیلاپیا به شمار می‌رفتند، باعث شده تیلاپیا به یکی از گونه‌های بارز آبزی تالاب تبدیل شود و ذخایر بچه ماهیان تالاب را تحت تاثیر قرار دهد.

وی به کاهش تعداد پرندگان مهاجر در تالاب هم اشاره کرده و می‌افزاید: پرندگان پس از زمستان گذرانی ابتدا به تالاب شادگان می‌آیند، اما زمانی‌که با آب شور تالاب مواجه می‌شوند، تمایل خود را برای ماندن در تالاب از دست می‌دهند و به سمت تالاب‌هایی می‌روند که هنوز آب‌شیرین خود را حفظ کرده‌اند و همین موضوع باعث شده پرندگان مهاجر تالاب شادگان که روزگاری جمعیت زیادی را شامل می‌شدند اکنون به گروه کوچکی تبدیل شوند. از سوی دیگر رشد گیاهان نی و جگن که محدوده زیادی از تالاب را دربرگرفته نیز در کاهش پرندگان مهاجر موثر بوده است.

گیاه لویی هم از بین رفت

این مسئول کارشناس با بیان این‌که آب شور تالاب باعث از بین رفتن گیاهان لویی شده است، خاطرنشان می‌کند: زمانی که آب تالاب شیرین بود بیشترین پوشش گیاهی تالاب را گیاهان لویی تشکیل می‌داد، اما بتدریج با شور شدن آب این گیاهان نیز از بین رفتند تا جایی‌که هم‌اکنون گیاهان نی و جگن جایگزین آنها شده‌اند، زیرااین گیاهان برای رشد در آب شور سازگاری بیشتری دارند.

مجدمی یادآور می‌شود: غالب گیاهان تالاب در گذشته گیاه لویی بود، اما اکنون تعداد کمی از آنها در تالاب قابل مشاهده است. آن مقدار کم هم دیگر آن محصول زردرنگ و شیرین را نمی‌دهد که خاصیت دارویی داشت و از لحاظ اقتصادی به مردم منطقه سود می‌رساند. لویی از جمله گیاهان خوراکی است که در زمان غالب بودن آن در تالاب، صادرات آن به کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله کویت صورت می‌گرفت. این گیاه کیلویی صد تا 150 هزارتومان به فروش می‌رسد.

گردشگران اما امسال آمدند

اما همه اخبار تالاب بد نیست و ظاهرا در حوزه گردشگری دست کم امسال که هنوز کمی آب دارد، باعث جذب گردشگران شده است. رئیس اداره میراث فرهنگی و صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان شادگان دراین خصوص به بازدید ده هزار نفر از مسافران نوروزی از تالاب اشاره می‌کند و به جام‌جم می‌گوید: وسعت اولیه تالاب 537 هزار هکتار بوده است که به دلیل کم آبی وسعت این تالاب به 400 هزار هکتار کاهش پیدا کرده است. بسیاری از قسمت‌های تالاب خشک شده و اگر خشکی به همین صورت پیشروی کند در سال‌های آینده دیگر خبری از وجود تالاب و گردشگران آن نخواهد بود.

عبدا... آلبو خنفر می‌افزاید: در تعطیلات نوروزی حدود 400 هزار گردشگر به شهرستان شادگان آمدند که 170 هزار نفر از آنها با استفاده از قایق‌هایی که برای حمل گردشگران تدارک دیده شده از تالاب شادگان و روستای صراخیه که در وسط تالاب است دیدن کرده‌اند.

وی با اشاره به رشد تعداد گردشگران تالاب نسبت به سال گذشته تصریح می‌کند: هر چند تالاب با کم آبی مواجه شده و همین امر بسیاری از جاذبه‌های اولیه این تالاب را دستخوش تغییراتی کرده است اما با وجود این، با تمهیدات به کار گرفته شده برای کیفیت بخشی خدمات به گردشگران امسال شاهد رشد گردشگران تالاب بوده ایم به گونه‌ای که بیش از 13 هزار نفر بر جمعیت بازدید کنندگان تالاب نسبت به نوروز سال گذشته اضافه شده است .

آلبو خنفر یادآور می‌شود: تجهیز روستای صراخیه که در وسط تالاب قرار گرفته و به عنوان یکی از روستاهای گردشگری به شمار می‌رود به مواردی چون افزایش تعداد آلاچیق‌ها و قایق‌های گردشگری، برپایی بازارچه‌های نوروزی شامل صنایع‌دستی و سوغات محلی، برگزاری بازی‌های بومی و محلی و مسابقات قایقرانی و بازدید از موزه حیات‌وحش از جمله اقداماتی است که تالاب شادگان و روستای صراخیه را برای گردشگران جذاب‌تر کرد.

منبع : جام جم آنلاین