پيشنهاد تشكيل وزارتخانه جديد "محيط زيست و منابع طبيعي "

خبرگزاري فارس: در حالي طرح ادغام منابع طبيعي و محيط زيست در مجلس بررسي مي‌شود كه به نظر كارشناسان وجود دو دستگاه اجرايي وزارت جهادكشاورزي و وزارت منابع طبيعي و يك دستگاه نظارتي سازمان حفاظت محيط زيست مناسب ترين گزينه است.

به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس، طي دو سه سال اخير مواردي چون هجوم ريزگردها، فرونشت دشت‌ها، افزايش خشكسالي، سيل، فرسايش خاك و رسوب و غيره مهم‌ترين و برجسته‌ترين اخباري هستند كه عامل وقوع همه آنها بهره‌برداري نامناسب از جنگل و مرتع و نتيجه آن تهديد حيات نسل‌ها بوده است.
طي سالهاي گذشته افزايش نياز انسان، ضرورت‌هاي توسعه، آزمندي دنياطلبان، مشكلات ساختاري موجود و عدم اعمال مديريت متناسب، عوامل مهم تخريب محيط زيست و مرتع بوده است.
از آنجايي كه منابع طبيعي ثروتي پايدار ايجاد مي‌كند دسترسي به منابع طبيعي به عنوان راهي آسان براي تحصيل ثروت همواره خواسته سوء استفاده‌گران بوده است در اين ميان برخي نيز با هم بودن منابع طبيعي و وزارت جهاد كشاورزي را به دليل متفاوت بودن اهداف آنها از عوامل ناكامي در مقابله با تخريب منابع طبيعي و بروز اينگونه مشكلات مي‌دانند.
آنها معتقدند وزارت جهاد كشاورزي به دنبال افزايش توليد محصولات كشاورزي است كه بخش كوچكي از آن از طريق تحقيقات اما بخش زيادي از طريق افزايش سطح زير كشت يا به نوعي تخريب منابع طبيعي اتفاق مي‌افتد.
به هر حال بعد از طرح ادغام منابع طبيعي و محيط زيست كارشناسان نظراتي در اين مورد دارند كه در زير بررسي مي‌شود.

*لزوم مستقل بودن مديريت منابع طبيعي از كشاورزي

بهزاد نوري يك كارشناس منابع طبيعي در اين زمينه گفت: براي افزايش عملكرد تنها نبايد به افزايش سطح زير كشت متوسل شد به جاي توسعه زمين‌ها افزايش توليد در واحد سطح با رعايت اصول بهره‌وري را نيز مي‌توان هدفگذاري كرد.
وي افزود: همچنين بايد از منابع آبي سدها با توسعه به موقع شبكه‌هاي آبياري و زهكشي در پائين دست سدها و دشت‌ها استفاده بهينه شود.
اين كارشناس ادامه داد: توسعه دامداري صنعتي بسيار مطلوبتر از آن است تا اينكه با فشار مضاعف دام بر مراتع، پوشش گياهي را از بين ببريم و زمينه تشديد فرسايش خاك را فراهم كنيم، ‌اكوسيستم مرتع را نابود كرده و حيات جانوري و انسانها را به ورطه فنا بكشانيم.
نوري افزود: از آنجايي كه جنگل‌ها با توليد اكسيژن، جلوگيري از فرسايش خاك و افزايش خلل و فرج خاك و افزايش نفوذپذيري خاك زمينه مناسبي براي بخش كشاورزي فراهم مي‌كنند اشتغال پايدار ايجاد كرده براي حيات وحش مأمن و پناهگاه مناسبي بوده و زمين لغزش‌ها و رانش زمين را كنترل مي كند بنابراين تمام برنامه‌ريزي‌ها بايد براي جلوگيري از تخريب آن باشد.

*راهكار: آيا پرداختن به حفظ منابع طبيعي دغدغه اصلي مديران وزارتخانه است؟

يك كارشناس آبخيزداري در اين زمينه گفت: در شرايطي كه منابع طبيعي كشور تحت مديريت وزارت جهادكشاورزي است، آيا پرداختن به حفظ منابع طبيعي دغدغه اصلي مديران وزارتخانه است؟ يا دغدغه آنها پاسخ‌گويي به نيازهاي روزمره جامعه كه به طور معمول مربوط به تأمين قوت روزانه مردم است، دراولويت كاري شان قرار دارد؟
ابراهيم مرادزاده افزود: اهميت موضوعاتي كه در منابع طبيعي، كشاورزي و محيط زيست به آن پرداخته مي‌شود بسيار فراتر از اغلب موضوعات مطرح در جامعه است اما پرداختن به آنها و اهتمام به تبيين جايگاه واقعي آنها كمتر مورد توجه قرار دارد! باورها بر اين است كه سود تجاري و بازاري كمتر اين بخش ها نسبت به امور ديگر و دير بازده بودن آنها عامل اين بي مهري است.
وي افزود: در صورتي‌كه اگر با نگاهي ژرف به چگونگي مديريت بر اين امور بپردازيم و اعتبار، اقتدار و توسعه پايدار كشور را هدفگذاري نمائيم و از خود و سودجويي فردگرايانه بپرهيزيم؛ به يقين بر اين بحث اهتمام مضاعفي خواهيم داشت.
وي افزود:‌ وضع قوانين مجزا در گذشته و تجارب موفق ديگر جوامع، حكايت از تأييد اهميت اين موضوعات توسط گذشتگان، انديشمندان و كشورهاي توسعه يافته دارد. بديهي است تغييرات ايجاد شده در شرايط طبيعي و تعداد جمعيت و افزايش نيازها، اهميت اين مباحث را صد چندان مي‌نمايد.

*نامه شش تشكل به مجلس براي تشكيل وزارت محيط زيست و منابع طبيعي

چندي پيش شش تشكل شناخته شده و فعال در زمينه منابع طبيعي و محيط زيست كشور با ارسال نامه‌اي به علي لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي ايران خواستار در دستور كار قرار گرفتن و تصويب طرح تشكيل وزارت محيط زيست و منابع طبيعي توسط نمايندگان مجلس شدند.
اين 6 تشكل كه عبارتند از جامعه جنگلباني كشور، انجمن مرتع‌داري ايران، انجمن ارزيابي محيط زيست ايران، انجمن آبخيزداري ايران انجمن علمي جنگل و انجمن علوم و صنايع چوب و كاغذ ايران در نامه خود با اشاره به وضعيت نابسامان حوزه منابع طبيعي، محيط زيست توليد و حفاظت آب در كشور و منفي بودن بيلان كار اين سه حوزه مرتبط باهم، از عدم توجه نمايندگان مجلس به درخواست پيشين تشكل‌هاي منابع طبيعي و زيست محيطي در اين خصوص گلايه كرده‌اند.
اين تشكل‌ها با تأكيد بر تكاليف برنامه پنجم براي تجميع بخش‌هاي مختلف و چابك سازي بخش اجرايي كشور خواسته‌اند كه با تشكيل وزارتخانه جديد محيط زيست و منابع طبيعي جايگاه، ساختار و تشكيلات مناسبي جهت اعمال وظايف حاكميتي دولت يعني سياست‌گذاري ها و برنامه‌ريزي و نظارت با هدف و مأموريت حفظ، احيا و توسعه محيط زيست، منابع طبيعي و منابع آب كشور ايجاد شود.

اما به نظر كارشناسان وجود دو دستگاه اجرايي وزارت جهاد كشاورزي و وزارت منابع طبيعي و يك دستگاه نظارتي سازمان حفاظت محيط زيست، مطلوبترين و مناسب ترين تشكيلات براي اين امور است.
جهادكشاورزي وظايف بسيار گسترده در بخش تأمين نيازهاي اساسي كشور چون پروتئين، دام، طيور، شيلات، زنبور، زراعت محصولات استراتژيك (گندم، برنج و حبوبات و غلات و ...) گياهان دارويي و صنعتي و زينتي و... دارد كه استقلال آن از منابع طبيعي را الزام آور مي‌سازد تا افزايش توليد در واحد سطح با رعايت اصول بهره‌وري را سياستگذاري و پيگيري نمايد.
منابع طبيعي نيز سياست‌هاي خود را در راستاي حفاظت، ارتقاي كيفيت توسعه و احياء جنگل هاو مراتع و توسعه و بهينه‌سازي فعاليت‌هاي آبخيزداري، كنترل سيل، فرسايش و رسوب و استعداديابي و مميزي اراضي و ... پيش خواهد برد.
سازمان حفاظت محيط زيست علاوه بر نظارت بر ساير دستگاه ها، مراقبت مي‌كند تا وزارتخانه هاي جهادكشاورزي و منابع طبيعي، برنامه‌ها را به گونه‌اي هدفگذاري و راهبردي كنند كه سلامت جامعه و توسعه پايدار كشور تضمين شود ضمن آنكه با همگرايي توان اين سه دستگاه و حمايت از سياست‌هاي توسعه پايدار و سلامت جامعه، مي‌توان بسياري از فشارهاي غير علمي و نامناسب را تعديل و تغيير جهت داد