آشنایی با تالاب‌های استان گلستان

ایسنا، موقعیت طبیعی و جغرافیایی گلستان به گونه‌¬ای است که برای هر سلیقه¬‌ای طبیعت مورد نیاز را در اختیار قرار می‌دهد. در واقع در این استان، جنگل، دریا، کوه و دشت در کنار هم جمع شده¬‌اند. در این میان، تالاب‌های آلاگل، آلماگل، آجی¬گل و گمیشان از مجموعه تالاب‌¬های بین المللی کشور در دشت ترکمن صحرا و در نزدیک مرز ایران و ترکمنستان از مناطق مهم دیدنی استان است.این تالاب¬‌ها زیستگاه مناسبی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی مهاجر به شمار می¬‌روند و به دلیل این جاذبه‌های طبیعی در ایام مختلف پذیرای خیل بی شماری از مسافران و گردشگران است.
در نخستین اجلاس دفتر تحقیقات بین المللی پرندگان آبزی و مهاجر که در سال 1350 در رامسر با شرکت پژوهشگران و کارگزاران حفاظت از محیط زیست برگزار شد، این تالاب‌ها در گنبد کاووس جزو تالاب¬‌های بین‌المللی اعلام شدند.مجموعه‌¬ی این تالاب¬‌ها، زیستگاه ویژه¬‌ای برای بسیاری از پرندگان آبزی و کنار آبزی بوده که با شروع فصل سرما، پرندگان مهاجر از نواحی شمالی به این تالاب¬‌ها مهاجرت کرده و نیمی از سال را زمستان‌گذرانی می‌کنند.
پرندگان مهاجر نظیر فلامینگو، قو، غاز، بالکان، حواصیل، چنگر، آبچلیک، اگرت ها، پرستوهای دریایی، سلیم و کاکایی ها از عمده پرندگان موجود در این تالاب‌ها هستند.در واقع تالاب‌¬های بین المللی بخش مرزی داشلی برون گنبد کاووس از جمله نقاط بسیار دیدنی و جذاب مناطق کویری شمال این شهرستان، به دلیل زیبایی خاص، حیات وحش و مواد غنی، همواره مورد توجه گردشگران و محقق است.تالاب آلاگل در شرق جاده اینچه برون آق قلا قرار دارد و مساحت آن در زمان پرآبی به 2 هزار و 500 هکتار می‌رسد. آب این تالاب مانند سایر تالاب¬‌های این منطقه، از رودخانه اترک و زهکش¬‌های طبیعی و نهرهای شور به نام¬‌های سامان و شورجه تأمین می‌¬شود. برخی از محیط پیرامون این تالاب با پوشش نی و جگن و درختچه¬‌های گز پوشانده شده است. سطح آب این تالاب در نوسان است و میزان ورودی آب تالاب به آب رودخانه اترک بستگی دارد.یکی دیگر از این تالاب های بین المللی، آلماگل است که در شمال روستای تنگلی و با فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است. تالاب آلماگل 207 هکتار مساحت دارد که عمق آن در بیشتر نقاط یک تا 1.5متر و حداکثر آن 3 متر است. حاشیه¬‌های این تالاب را پوشش نی فرا گرفته و ضلع جنوبی و مسیر کانال ورودی آب به تالاب نیز پوشیده از جنگل‌های گز است. در این تالاب، به علت نزدیکی به مرز، شکار و هرگونه تیراندازی ممنوع است. آب تالاب آلماگل به علت نزدیکی به رودخانه اترک شیرین است.همچنین تالاب آجی گل یکی دیگر از تالاب¬های بخش داشلی برون است که بالغ بر 350 هکتار مساحت دارد که در بالادست آن دریاچه بسیار زیبا با مساحت یکصد هکتار به نام نمک قرار دارد. این تالاب از 2 بخش تشکیل شده که قسمت غربی آن تا حدودی عمیق است و عمق آن در بیشتر نقاط یک تا 1.5 متر و حداکثر 3 متر است و آب آن نیز از طریق رودخانه اترک تأمین می‌شود و قسمت شرقی آن نیز پوشیده از نی زار است که از بخش غربی جدا می¬‌گردد. در مجموع، این تالاب¬ها از نظر خاستگاه حیات وحش و حوزه گیاهان آبزی دارای اهمیت و زیستگاه مناسب برای پرندگان، آبزیان، دوزیستان، خزندگان، صدف ها و پستانداران است.تالاب گمیشان یکی تالاب¬های مورد علاقه پرندگان مهاجر است که به عنوان یک ذخیره¬‌گاه ژنتیکی با ارزش یاد می¬شود که به طور معمول می¬توان ۱۰۰ نوع پرنده نادر را در این تالاب تماشا کرد. این تالاب با مساحت حدود 30 هزار هکتار که به عنوان یک منطقه تفریحی است در ۶۰ کیلومتری شمال غرب گرگان در غرب دشت ترکمن، حاشیه شرقی دریای خزر، واقع شده است. از قدمت این تالاب اطلاعاتی دقیقی در دسترس نیست اما با توجه به اینکه سطح آب دریای خزر در زمان سلطنت سومین شاه خوارزم بقدری پایین بود که از تالاب انزلی چیزی جز بستری، بیش بجا نمانده بود و با توجه به زمان سلطنت استر که بین سال¬های 125 تا 155ق. در زمان فرار سلطان محمد خوارزم شاه به جزیره آبسکون درسال716 ق، می¬توان نتیجه گرفت که از آن سال¬ها به بعد با افزایش آب دریا در این منطقه تالاب ایجاد شده است.
تالاب گمیشان علاوه بر ارزش¬های اکولوژیکی، تفریحی و اقلیمی و آموزشی که دارد در حفظ مناسبات اقتصادی و اجتماعی منطقه نیز اهمیت بسزایی دارد و باتوجه به فقدان ارزش کشاورزی اراضی این منطقه، تالاب گمیشان یکی از منابع تامین مالی اهالی بشمار می‌آید¬.
از ویژگی¬‌های منحصر به فردی که تالاب گمیشان دارد اکوسیستم کم نظیر آن است که در آن انواع ماهیان، سخت پوستان، نرم تنان، دوزیستان، خزندگان و پرندگان و همچنین پایگاه پاییزی و زمستانی برخی از پرندگان درحال انقراض و نادر جهان است