خانه آبزیان را ویران نکنیم /گ

خانه آبزیان را ویران نکنیم
شیدا جعفری خانقاه : افراد بومی و محلی نیز تایید کردند، حجم آبزیان دریایی در مقایسه با سال های قبل کمتر شده است، برای چرایی این موضوع پای گفت و گو با مسئولان حفاظت محیط زیست و مدیرکل شیلات استان بوشهر نشستیم.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار شبکه ایران گفت: استان بوشهر با بیش از هفتصد کیلومتر سواحل، دو پهنه آبی خلیج فارس و دریای عمان، موقعیت استراتژیک، دمای مناسب آب و وجود منابع طبیعی گوناگون از اهمیت بسیار زیادی در عرصه اقتصاد محیط زیست برخوردار است.
جدای از این، وجود بیش از 500 گونه ماهی همچون پستانداران دریایی، کوسه، نهنگ، انواع عروس های دریایی، مرجان ها، صدف ها، 460 گونه گیاهی و بیش از 269 گونه جانوری و در مجموع تعداد زیادی از آبزیان زیبا و مهمتر از همه وجود 8 درصد آب سنگ های معدنی در خلیج فارس که زیستگاه مهم آبزیان محسوب می شود، بر اهمیت حفاظت از این پهنه آبی می افزاید.
سید اصغر مطهری با بیان اینکه عوامل آلایندگی خلیج فارس بر زیستگاه آبزیان تاثیر نامطلوبی داشته است، تصریح کرد: وجود چاه های نفت و گاز و خطوط انتقال آنها به دریا، استقرار صنایع عمدتا نفت و گاز و پتروشیمی و از طرفی نبود مدیریت پساب های شهری از منابع آلاینده ثابت خلیج فارس فارس محسوب می شوند. ناگفته نماند، تردد سالانه 50 هزار کشتی در پهنه خلیج فارس که از این تعداد 17 هزار کشتی نفت کش و غول پیکر هستند از دیگر عوامل آلاینده این حوزه دریایی و از دغدغه های زیست محیطی این استان به شمار می رود.
مدیریت نامناسب پساب های شهری متهم تر از آلاینده های نفتی
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر گفت: آنچه بیش از همه بر نگرانی های زیست محیطی استان بوشهر افزوده است، نه آلاینده های نفتی بلکه نبود مدیریت مناسب بر فاضلاب های شهری است. همانطور که می دانیم، مدیریت فاضلاب های شهری و صنعتی با شرکت های آب و فاضلاب شهری است که متاسفانه این موضوع در این استان بوشهر آنطور که باید و شاید مد نظر قرار نگرفته است اما از آنجایی که جلوی ضرر را هر وقت بگیریم منفعت است، امید است با تخصیص اعتبارات لازم به دستگاه های متولی و مدیریت بهینه بر پساب های شهری از تخلیه فاضلاب های شهری به سمت دریا جلوگیری کرد تا بیش از حیات آبزیان به مخاطره نیفتد.
مطهری ادامه داد: متاسفانه در شهرهای گناوه، دیلم و بوشهر شبکه جمع آوری فاضلاب شهری به صورت ناقص انجام می شود بدتر اینکه بقیه شهر ها نیز فاقد شبکه تصفیه فاضلاب شهری هستند. در واقع از مجموع 90 میلیون متر معکب پساب های شهری تولیدشده در استان بوشهر تنها 12 میلیون و 827 هزار و 267 مترمعکب تقریبا معادل 20 درصد در سال تصفیه می شود. همچنین، جمعیت تحت پوشش این میزان پساب های شهری 154 هزار و 158 نفر است این در حالی است که این استان بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد. بر اساس گزارش های رسیده، جمعیت تحت پوشش پساب های شهری در شهر بوشهر 68 درصد، در گناوه 38 درصدو در شهرستان دیلم نیز 17 درصد است بنابراین نیم نگاهی به آمارها حکایت از این دارد که بخش اعظمی از پساب های شهری یا از طریق چاه های زمینی جذب زمین می شود و یا از طریق مجاری آبی زیرزمینی راهی دریا و باعث آلودگی های محیطی پهنه های خلیج فارس می شود. بنابراین لازم است با تدوین برنامه ریزی های راهبردی و عملیاتی کردن آنها و همینطور با تخصیص اعتبارات کافی برای دستگاه های متولی و مدیریت بهینه گامی جدی برای برون رفت از وضعیت فعلی برداشته شود در غیر اینصورت در سال های آتی دیگر خبری از دریای پاک و سالم نخواهد بود.
مدیرکل حفاظت محیط استان بوشهر با بیان اینکه مشکل خاصی در زمینه پساب های صنعتی مشکل خاصی در استان وجود ندارد، خاطرنشان کرد: خوشبختانه بیش از 90 درصد واحدهای صنعتی استان بوشهر مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب صنعتی هستند. هر چند، هر از گاهی اخباری مبنی بر سرایت آلودگی در سیستم های برخی تصفیه خانه ها به گوش می رسد اما با مدیریت واحدهای صنعتی این مشکل سریع برطرف می شود.
توتییا تهدیدی برای مرجان های دریایی جزایر بوشهر
مطهری، همچنین با اشاره به اینکه تاکنون گزارشی مبنی تخریب زیستگاه پرندگان در سواحل جزیره خارگ و خارگو اعلام و مشاهده نشده است، گفت: بر اساس مطالعات و گزارش های رسیده، عمده تاثیر آلودگی های زیست محیطی بر زیستگاه های مرجانی جزایر خارگ و خارکو بوده است تا جائیکه بر اساس مطالعات صورت گرفته تاکنون بخشی از زیستگاه های مرجانی این جزایر رو به نابودی رفته است. از طرفی استقرار نوعی آبزی به نام توتییابر مرجان های دریایی روند تخریب را تسریع کرده است. همانطور که می دانیم، مرجان های دریایی با تولید اکسیژن محل خوبی برای حیات و تامین منابع غذایی آبزیان به به شمار می روند. در واقع مرجان های دریایی همان کار جنگل ها را در دریا انجام می دهند. از طرفی به دلیل اهمیت مرجان های در زیستگاه دریایی، علت تخریب مرجان ها در دست بررسی و مطالعات علمی تر و دقیق تر است تا شاید بتوان به راهکارهایی برای حفظ حیات این گونه های جانوری ارزشمند دست یافت
صید و صیادی بی رویه از آلودگی نفتی خطرناک تر است
گفته می شود، آلودگی های نفتی تنها عامل خطرساز برای زیست موجودات آبزی نیست آنچه در این میان حائز اهمیت است و نباید از غافل شد، نقش مخرب صید و صیادی بی رویه در پهنه خلیج فارس است که جمعیت آبزیان را در آستانه نابودی قرار داده است.
مدیرکل شیلات استان بوشهر نیز در گفت و گوی تلفنی با خبرنگار شبکه ایران در این باره گفت: خلیج فارس بزرگترین پناهگاه موجودات دریایی بویژه آبزیان کوچک مانند بیش از 130 نوع ماهی تزئینی، مرجان ها، جلبک ها، حلزون ها، شقایق های دریایی، انواع سخت پوستان و ... و همینطور زیستگاه بیش از 500 نوع ماهی مانند زمرد ماهی، حلوا سیاه، سرخو، شعری و ... است، جالب است بدانیم، خلیج فارس خاستگاه گونه هایی نادر از ماهیان تزئینی همچون امپراتور ماهیان نیز می باشد.
دهیار حاجیان ادامه داد: در حال حاضر بیش از 50 درصد نفت جهان توسط کشتی های غول پیکر از آبراه های خلیج فارس به دیگر کشورها صادر می شود بنابراین ترابری ناوگان دریایی، تخلیه آب تعادلی کشتی ها هنگام بارگیری و همینطور هدایت فاضلاب های خانگی و آفت کش هایی که در رودخانه ها به سمت دریا و آلودگی های ناشی از آنها به نوبه خود بر زیست موجودات دریایی تاثیر بسیار نامطلوبی داشته است. مضاف بر آن، اکتشافات نفت، گاز و پالایشگاه های جانبی دردیگر کشورهای حوزه خلیج فارس و آلاینده های ناشی از آنها نیز بر زیست موجودات دریایی بی تاثیر نبوده است، همه اینها یک طرف اما آنچه بیش از همه زیستگاه مهم آبزیان را تحت تاثیر قرار داده و مقدم بر عوامل مطرح شده است، صید و صیادی بی رویه و غیر قانونی است. به عنوان مثال در گذشته شیرماهی عرضه شده در بازار ماهی فروشان در ابعاد بیش از یک متر بود اما اگر سری به بازار ماهی فروشان بزنید، بچه شیرماهی می بینید، شیرماهیانی به ابعاد نیم متر که توسط صیادان متخلف صید و به بازار عرضه شده است. از طرفی وقتی گونه هایی از ماهیان دریایی در ابعاد کوچک صید شود اصلا قابل خوردن نیست و دور ریز می شود.
وی خاطرنشان کرد: صید و صیادی در زمان تخم ریزی ماهیان باعث جلوگیری از زاد و ولد گونه های آبزیان می شود این موضوع کاهش ماهیانی همچون حلوای سفید، خارو و ... را به دنبال داشته است. در حال حاضر صید ماهی خارو نسبت به سال های گذشته از کاهش 50 درصدی و صید ماهی راشگو نیز از کاهش 80 درصدی برخوردار بوده است. از طرفی در گذشته امکان صید ماهیان کوچک در ساحل دریا وجود داشت اما الان برای ماهی گیری به صورت تفریحی نیز باید مایل ها از ساحل فاصله بگیریم تا به صیدگاه برسیم. آمارها نشان می دهد میزان ماهیان کف زی در سال 76، 30 هزار تن بوده است اما همین میزان در سال 90، به 22 هزار تن رسیده است که این امر نشان از کاهش نزولی و نگران کننده ای حجم آبزیان دارد.
حاجیان با بیان اینکه در حال حاضر بیش از 70 درصد صید به صورت غیرقانونی انجام می شود، گفت: صید غیرقانونی ماهیان در ابعاد کوچک نه تنها باعث هدررفت آنها می شود بلکه صید را هم بی هدف می کند.
مدیرکل شیلات استان بوشهر جلوگیری از فعالیت صیادان متخلف را نیازمند عزم جدی دانست و خاطرنشان کرد: صیادان متخلف، زیاده خواه و سودجو با زیرپاگذاشتن قوانین صید و صیادی،‌زیست آبزیان را دستخوش تغییرات منفی کرده اند و اگر عزم ملی برای توقف فرایند این فرایند وجود نداشته است در مدت زمان نه چندان طولانی باید نظاره گر تخریب اکوسیستم دریا باشیم.
وی با تاکید بر اینکه بر اساس آئین نامه سازمان شیلات کشور با صیادان متخلف برابر با قانون برخورد جدی می شود، از مردم نیز خواست تا در صورت مشاهده و شناساسی صیادان متخلف مراتب را به اداره کل شیلات گزارش کنند.
حاجیان، جلوگیری از آلودگی های زیستی و حفظ ذخایر دریایی را منوط به همکاری مردم و مسئولان دانست و بر آن تاکید کرد.
در هر حال لازم است با عزم جدی مردم و مسئولان چاره ای برای حفظ زیستگاه موجودات دریایی اندیشیده شود تا پهنه زیبای خلیج فارس با گونه هایی متنوع از آبزیان عاقبت به شوم نشود. روزگاری سفر به شمال کشور و شنا کردن در دریای خزر اولین هدف گردشگران بود اما سال گذشته گزارشی با این محتوا که از شنا کردن در دریای خزر خودداری کنید، در یکی از روزنامه ها به چاپ رسید که اشک دریا دوستان را درآورد. بنابراین باید دست به دست داد تا پهنه آبی استان بوشهر و همینطور دیگر نوار ساحلی کشور همچنان نیلگون باقی بماند