کشف بوعلی سینا در مقابل چشم مسئولان از بین می رود /گ

کشف بوعلی سینا در مقابل چشم مسئولان از بین می رود
خبرنگار مهر، در صورتی که این سوخت ها به دور از جنگل های حرا نیز تخلیه شوند از طریق جریان باد و آب به سوی جنگل های حرا آورده می شوند و یا به صورت لکه های نفتی موجب آسیب محیط زیست دریایی می شوند.
درختان حرا در ایران دارای دو گونه حرا و چندل است که مکان امنی برای زاد آوری و پناهگاه مناسبی برای نوزادان ماهیان ، میگوها و پرندگان است ، اگر این جنگل ها از بین بروند حیات این موجودات نیز با خطر مواجه خواهد شد.
جنگل های حرا واقع در استان هرمزگان است و شامل مجموعه جنگل های درختان سرسبز ساحلی مانگرو یا حرا است. این جنگل در حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندر خمیر وجود دارد و به دلیل وجود آبراهه ها ، پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی از منابع توریستی و دیدنی محسوب می شود.
جنگل های حرا یا مانگروها در اثر آلودگی نفتی دچار مرگ و میر می شوند زیرا نفت روزنه های تنفسی درخت را می پوشاند و موجب خفگی ریشه های زیر بستر می شود در حالی که درخت برای تنفس متکی به این روزنه هاست. این جنگل ها در محدوده چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند و مجموعه حرای شمال غربی قشم به دلیل اهمیت بین المللی به عنوان ذخیره گاه زیست کره حرا شناخته می شود.
جنگل حرا در سواحل جنوبی ایران، مهد انواع آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان موجود در این جنگل ها می توان به مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک لک، پلیکان، مرغابی ومرغ دریایی و از آبزیان به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و همچنین انواع مختلف قورباغه اشاره کرد. به همین دلیل به جنگل های حرا در منطقه قشم، سه عنوان منطقه حفاظت شده (ملی)، ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین المللی نام داده اند زیرا 80 درصد آبزیان خلیج فارس دوره تخم ریزی خود را در این منطقه می گذرانند.
9هزار و 200 هکتار جنگل حرا در جنوب کشور وجود دارد که مهمترین تهدید این گیاهان، آلودگی نفتی و فعالیت های عمرانی مانند ساخت و ساز های ساحلی و دریایی است که استرس زیادی را به این گونه های ارزشمند وارد می کند.
ابوعلی سینا نخستین فردی که ویژگی های حرا را مطرح کرد
حرا نام درختی است در اندازه های سه تا شش متر با شاخ و برگ های سبز و روشن که در آب های شور زندگی می کند و نام علمی آن (Avicennia Marina) به حکیم ابوعلی سینا فیلسوف ایرانی منسوب است زیرا او نخستین فردی بود که ویژگی های طبیعی این گیاه اشاره کرده است. جنگل حرا در دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته است. گیاهان حرا برگ هایی با ظاهر بیضی شکل و باریک دوکی شکل با رویه سبز و براق است و پشت برگ ها نیز سفید یا خاکستری رنگ است.
طول این برگ ها حدود 5 تا 7.5 سانتی متر است. میوه حرا، بادامی شکل است.ریشه های زانویی شکل منظمی ندارد، اما گل حرا از فرط کوچکی ناپیدا و غیر محسوس است. گل های آن به رنگ طلایی با 4 گلبرگ است که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی متر طول ندارد. دارای عطری شیرین و خنک است که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می شود. آثار آلودگي نفتي در دريا را بايد به دو نوع درازمدت و كوتاه‌ مدت تقسيم کرد. خفگي ناشي از پوشش لكه نفتي و مسموميت حاصل از نفت در دسته اول قرار دارند.
علاوه براین سمی بودن ترکیبات شیمیایی نفت به خصوص ترکیبات آروماتیک با وزن مولکولی کمترمی تواند به ریشه های زیر خاک یا رسوب نیز صدمه وارد کند و موجب اختلال در پروسه معمول دفع نمک از طریق این درخت ها شود و در نتیجه تاثیر مخربی بر سلامت این پوشش گیاهی به جای می گذارد.
كاهش در انتقال نور باعث ممانعت عمل فتوسنتز گياهان آبزي مي‌شود. لايه هاي نفتي سرعت جذب اكسيژن هوا بوسيله آب را بسيار كند مي‌كند، به اندازه‌اي كه ميزان انحلال اكسيژن در لايه‌هاي آب زير لكه‌هاي نفتي حتي از لايه‌هاي عميق آب نيز كمتر است.
پرندگان دريايي نيز آسيب فراواني از لكه‌هاي نفتي متحمل مي‌شوند. پرهاي آنها آغشته به نفت شده و بهم مي‌چسبد و قدرت پرواز آنها كاهش داده يا غيرممكن مي‌سازد. بعلاوه خاصيت عايق بودن پرها از بين رفته و پرنده در معرض سرماي آب قرار گرفته، مي‌ميرد.
نفتي كه به حالت تعليق در‌آمده مي‌تواند با اجزاء معدني، سنگين شده و به كف دريا رسوب كند كه موجب صدمه به گياهان و حيوانات كف دريا مي‌شود. همچنين موجب كاهش چسبندگي رسوبات عمق دريا و ناپايداري گياهان در بستر مي‌شود. حركت رسوبات معمولا پس از ريختن نفت به دريا مشاهده شده است.
تماس جانداران با غلظتهاي بالاي مواد نفتي موجب آسيب سلولي و مرگ مي‌شود. بويژه كرمها، لاروها، موجودات ريز و حيوانات جوان دريايي آسيب‌پذيرتر هستند. انسان و ساير موجودات مجاور دريا نيز در معرض خطر اين تركيبات هستند.
قاچاق سوخت در پهنه خلیج فارس یکی از منابع مهم آلوده کننده آن است به علت اینکه قیمت سوخت در ایران نسبت به کشورهای همسایه پایین تر است از این رو پدیده قاچاق سوخت در شهرهای جنوبی کشور رونق زیادی دارد. برخی از قاچاقچیانی که تحت تعقیب گارد دریایی قرار می گیرند برای اینکه جرم خود را کم کنند بشکه های سوخت را در داخل دریا تخلیه می کنند که این امر هم یکی دیگر از راه های آلوده کننده خلیج فارس است.
سرریز و تخلیه سالانه میلیونها بشکه نفت در پهنه آبی خلیج فارس نه تنها عواقب محیط زیستی دارد بلکه با احتساب هر بشکه 106 دلار، درآمدی بالغ بر 127 میلیون دلار از سبد اقتصادهای ملی کشورهای حاشیه خلیج فارس در آبهای منطقه دور ریخته می شود. ایران و هفت کشور عربی ، عراق، کویت، عربستان ، امارات، بحرین ، عمان و قطر کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند.
حرا در ایران
حرا در 8 منطقه حفاظت شده ایران می روید که در این میان جنگل های همیشه سبز دریایی حرا در حاشیه شمالی غربی قشم، از زیباترین گردشگاه های خلیج فارس به شمار می آید. جنگل حرا در سواحل جنوبی ایران، مهد انواع گوناگون آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان می توان به مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک لک، پلیکان، مرغابی و مرغ دریایی و از ماهی ها به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد.
مناطق حرا خیز ایران عبارتند از تیاب، جاسک چابهار و کناره های شمالی و غربی جزیره قشم. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر، در بوشهر گُرم و در بعضی از نقاط تول گفته می شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می نامند
قاچاق سوخت تهديدي براي اکوسيستم
حمل نادرست مواد سوختي در قالب قاچاق سوخت در کنار ساير عوامل تخريبي از جمله مباحثي است که اکوسيستم حساس سواحل شرق هرمزگان را مي‌تواند در سال‌هاي آينده با مخاطراتي جدي روبه‌رو کند. اقيانوس‌ها و درياها بيشترين سطح زمين را اشغال کرده‌اند يعني تقريبا سه چهارم سطح زمين را آب فرا گرفته است و از آنجايي که موقعيت بسيار گسترده‌اي به لحاظ تامين منابع عمده غذايي براي بشر مي‌تواند فراهم آورند، از اهميت بالايي برخوردار هستند. در اين ميان سواحل، زمين (خشکي) را با دريا پيوند مي‌دهند، بنابراين سواحل تنها مقاطعي هستند که هم در معرض فاکتورهاي زميني (خشکي) و هم در معرض فاکتورهاي دريايي قرار دارند.
بدون شک هيچ توسعه و فعاليتي بدون آلودگي نخواهد بود و عدم رعايت موازين علمي و زيست محيطي مي‌تواند عوارض متعددي را در منطقه بر جا بگذارد. عمده فعاليت‌هايي که هم مي‌توانيم به عنوان کانون تهديد در سواحل شرق استان و شهرستان‌هاي (ميناب، سيريک و جاسک) به آن اشاره کنيم تأسيسات شيلاتي در منطقه است که شامل پرورش ميگو، واحدهاي تکثير، پرورش لارو ميگو، اسکله‌سازي و ايجاد بنادر با هدف تخليه صيد و پهلوگيري شناورها در منطقه است.
اين فعاليت‌ها که از آن مي‌توان به نام استعدادهاي شيلاتي و توانمندي‌هاي اقتصادي نام برد، به نظر مي‌رسد نقش آن در توسعه موجب پيشرفت هرچه بيشتر منطقه خواهد بود.
در کنار برخي مناسبت‌ها يا به تعبيري سوء استفاده‌هاي انساني پديده‌اي همانند قاچاق سوخت (که نه به خاطر توسعه منطقه و جامعه بلکه بعضا حتي در راستاي منافع شخصي، صورت مي‌گيرد)، به عنوان يک چالش زيست محيطي نيز جايگاه مهمي را به خود تعلق داده است که قاعدتا بر روي سواحل و اکوسيستم‌هاي حساس آن بي تأثير نيست و تعامل منطقه را تحت تأثيرات نامطلوب قرار مي‌دهد.
متأسفانه در چند سال اخير قاچاق سوخت به عنوان مهمترين کانون تهديد در سواحل بکر منطقه قابل ذکر است. دخالت‌هاي انساني و غير طبيعي بشر در راستاي توسعه رفاه زندگي، براي اکوسيستم طبيعي هميشه مسئله ساز است و با معايب و مزايايي براي انسان و طبيعت اطرافش همراه بوده است.
حال جاي تأمل دارد که قاچاق سوخت توانسته علاوه بر ضررهاي مالي و اقتصادي، ضررهاي زيست محيطي جبران ناپذيري بر پيکره محيط زيست بر جاي بگذارد که ابعاد اثرات آن خواسته و ناخواسته اکوسيستم هاي حساس ساحلي و با ارزش اکولوژيکي (پوشش گياهي و جانوري) را در بر گرفته و آنها را در خطر نابودي و انقراض قرار داده است

سواحل هرمزگان اکوسيستم‌هايي با شرايط مساعد از جمله پوشش جنگل‌هاي مانگرو (حرا) را در برمي‌گيرد که در فهرست تالاب بين‌المللي به ثبت رسيده و حائز اهميت است.
از آنجايي که اين جنگل‌ها زيستگاه امن براي جانوران به ويژه پرندگان بومي و مهاجر به شمار مي‌آيد، لطمه به اين اکوسيستم‌ها مي‌تواند اثرات سوئي به همراه داشته باشد که به طور مستقيم و غير مستقيم مي‌تواند تمام ابعاد زندگي بشري را تحت احاطه خود قرار دهد.
تردد قاچاقچيان مواد سوختي در سواحل، بارگيري به وسيله پمپ به داخل لنج و احتمال نشت مقاديري سوخت به ساحل و دريا، رهاسازي عمدي گازوئيل توسط قاچاقچيان در زمان احساس خطر در دريا و ... سبب ظهور لکه‌هايي سياه و راکد ماندن اين مواد در سواحل مي‌شود و هر از چند گاهي مي‌توان مناظر بد سيماي حاصل از اين رفتارهاي نادرست را در سواحل مشاهده کرد.
در نگاهي تازه‌تر به اين امر به عنوان يک عامل تشديد کننده آلودگي نفتي در سواحل و درياها، ‌اقدامات نظارتي و کنترلي از طرف سازمان حفاظت محيط زيست نيز امري است که بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
استان هرمزگان با توجه به برخورداري از منابع غني دریایی از ديرباز بعنوان قطب مهم شیلاتی همواره مورد توجه بوده است و در توسعه استان نقش مهمی داشته است که این مهم در صورت ادامه روند آلودگی ها به مخاطره می افتد.
سید پرویز محبی مدیر کل شیلات هرمزگان با هشدار اینکه ادامه روند آلودگی دریا و خوریات همچنین فعالیت های تکثیر و پرورش آبزیان و صید و صیادی را با خطرات جدی مواجه می سازد،گفت: آلودگی های ناشی از قاچاق سوخت یکی از عوامل مهم در کاهش صید میگوی سال جاری است.
محبی تصریح کرد: اقدامات لازم در رابطه با کاهش آلودگي منابع آبهاي سطحي ، زيرزميني ، خوريات وآبهاي ساحلي دراستان هرمزگان برای پایداری صید و همچنین سود دهی و بقای پرورش آبزیان در استان ضرورت دارد که این مهم مساعدت و همکاری تمامی دستگاه ها و مردم استان را طلب می کند.
وی افزود: استان هرمزگان با توجه به برخورداري از منابع غني دریایی از ديرباز بعنوان قطب مهم شیلاتی همواره مورد توجه بوده است و در توسعه استان نقش مهمی داشته است که این مهم در صورت ادامه روند آلودگی ها به مخاطره می افتد.
مدیر کل شیلات هرمزگان با اشاره به اینکه محيط زيست دريايي از سيستم هاي متنوعي تشكيل يافته است كه هر يك به نوعي از آلودگي ناشي از نفت تأثير مي‌پذيرند گفت: تركيبات نفتي در اشكال و غلظت هاي مختلف اثرات متفاوتي بر پيكره محيط زیست دریایی برجاي مي‌گذارند.
بيشترين اثر آلودگي نفتي از لحاظ اقتصادي ضرر و زيان وارده به بستر دريا است که آلودگي رسوبات شني، ماسه‌اي، مرجانها، گياهان آبزی، تخم آبزيان، زيستگاه ميگو، لابستر، خرچنگ و يا حتي قفس و آلات صيد در صورت آلودگي بستر دريا انكارناپذير است.
اين موضوع در مورد مناطق حساس و كم عمق فلات قاره خصوصاً در خليج فارس بسيار پراهميت است و باید توجه داشت که غناي بيولوژيك بستر در خليج فارس فوق‌العاده بوده و ميزان بالاي كلسيم حدود 15 درصد نشان از فعاليت بيولوژي فوق‌العاده در اين منطقه دريايي دارد که نهایت این موضوع نشانگر این است که طیف گسترده ایی از آبزیان در مناطق آلوده با خطر روبرو هستند