زنگ خطری جدی برای دریاچه زریبار

تالاب آب شیرین زریبار ( به کردی: Zrêbar, Zrêwar) در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان، در کردستان ایران و از مکان‌های دیدنی و گردشگری این استان است. آب تالاب شیرین است و از تعدادی چشمهٔ کف‌جوش و بارش تأمین می‌شود. در بیشتر زمستان‌ها سطح دریاچه کاملاً یخ می‌بندد. این تالاب در طول جغرافیایی ′۸°۴۶ و عرض جغرافیایی ′۳۲°۳۵ و ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا واقع گردیده‌است. طول دریاچه زریوار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۱٫۶ کیلومتر است. وسعت تالاب به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداکثر عمق آن ۵/۵ متر است.

به گزارش اعتدال، تالاب زریبار یکی از منحصر به فردترین دریاچه‌های آب شیرین در جهان بشمار می‌رود و کلیه شرایط جامع یک تالاب بین‌المللی را داراست و حتی مواردی از رفتار و عملکرد برخی از موجودات مشاهده می‌گردد که تاکنون مطالعه و یا اعلام نشده‌است که نیاز به بررسی بیشتر را می‌طلبد

حجم تقریبی آب تالاب حدود ۳۰ میلیون متر مکعب برآورد شده‌است. محیط تالاب حدود ۲۲، ۵کیلومتر و میزان متوسط بارندگی ۷۸۶ میلیمتر در سال است. رطوبت نسبی برابر ۴/۵۸ درصد و متوسط تبخیر سالیانه معادل ۱۹۰۰ میلیمتر گزارش شده‌است.

دریاچه زریوار در دو کیلومتری شمال غربی شهرستان مریوان و در ارتفاع 1285 متری از سطح دریا قرار دارد و از زیباترین آثار طبیعی استان کردستان به شمار می‌آید. آب این دریاچه از چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های چندی که به آن می‌ریزد، تامین می‌شود.

تاریخچه پیدایش این دریاچه که به گفته کارشناسان یکی از بزرگ ترین چشمه‌های آب شیرین جهان محسوب می‌شود به دوران سوم زمین شناسی برمی گردد.

حجم آب دریاچه از 5/22 میلیون متر مکعب تا 5/47 میلیون مترمکعب در طول سال متغیر است . طول دریاچه شش کیلومتر، عرض آن 1700 تا سه هزار متر است و مساحت آن حدود 720 هکتار است .وجه تسمیه زریوار و زریبار که هر دو در منطقه متداول است، به واژه «زری » به معنی دریاچه باز می‌گردد. پسوند «وار» و «بار» پسوند تشبیهی و زریبار یا زریوار به معنی دریاچه وار است .درباره این دریاچه افسانه‌های متعددی وجود دارد که مشهورترین آنها وجود شهری مدفون (افسانه درویش) زیر آب‌های دریاچه است . آب دریاچه شیرین است و از تعدادی چشمه‌های کف جوش و نزولات جوی تامین می‌شود.

کارشناسان محیط زیست از ورود فاضلاب 17 روستا به داخل دریاچه زریوار خبر می دهند. با توجه به ورود فاضلاب این روستاها از یک سو و ورود فاضلاب شهر مریوان در سالهای گذشته به این دریاچه، رسوبات بسیار زیادی کف دریاچه زریبار را پوشانده و باعث شده است که چشمه‌های کف این نگین درخشان که منبع اصلی آب آن به شمار می‌رود، خشک شوند که این زنگ خطری جدی برای یکی از زیباترین جاذبه‌های توریستی و گردشگری در کشور است.

دریاچه زریبار به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد جغرافیایی و اقلیمی نه تنها یکی از جاذبه‌های دینی در سطح کشور بلکه نماد معرفی استان کردستان به شمار می‌رود که لازم است با برنامه ریزی مناسب این نعمت ارزشمند الهی را از مرگ تدریجی که دچار آن شده، نجات داد.

ورود پسماندها، شکار بی رویه صید و آبزیان و گسترش شهرنشینی از دیگر تهدیدات جدی دریاچه زریبار به شمار می‌رود که این موارد در طول دو سال گذشته از سوی بنده مورد پیگیری جدی قرار گرفته و به رغم تاکید رئیس جمهور تاکنون راه چاره‌ای برای حل آنها تدوین نشده است که امیدواریم در سفر امروز رئیس سازمان محیط زیست این مهم برای همیشه ساماندهی شود.

افزایش بی رویه جمعیت و گسترش شهرنشینی در مریوان به گونه‌ای است که تهدیدات مختلفی را برای دریاچه زریبار ایجاد نموده و می‌طلبد که مسئولان سازمان محیط زیست ضمن همکاری با دیگر سازمانها و نهادهای متولی در راستای حل این معضل تلاش و برنامه ریزی نمایند.

از سویی در حالیکه در طول یک دهه گذشته بارها بحث انجام طرح کامل مطالعاتی در دریاچه زریبار مطرح شده ولی متاسفانه تاکنون به نتیجه‌ای مشخص نرسیده است.

ساماندهی و نجات دریاچه زریبار از وضعیت فعلی می‌تواند علاوه بر حفظ شرایط توریستی شهرستان مریوان زمینه‌های بهره برداری از آن برای افزایش شمار گردشگران با تامین زیرساختهای لازم در استان کردستان را فراهم و در نتیجه شاهد توسعه هرچه بیشتر این استان نیز باشیم.

تالاب زریبار به عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیده‌ای بسیار زیبا و نادر می‌باشد. زریوار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتاً وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوههای پوشیده از جنگل احاطه شده‌است. پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زارهای نیمه انبوه تشکیل می‌دهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالیکه سایر گونه‌های جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیبها و نقاط مختلف آن خودنمایی می‌کند. در حال حاضر بیش از ۳۱ گونه پرنده بومی و مهاجر زندگی می‌کنند که از این تعداد تقریباً ۱۴ گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجرند. اردک سرحنایی و سرسبز (Anos platyrhynchos)، اگرتها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ (Podiceps cristafus) و کشیم کوچک (Tachybaptus ruficolis)، کاکائیها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار، و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونه‌های با اهمیت و ارزشمند این تالاب به شمار می‌آیند